ΕΛΕΝΗ ΣΙΜΩΝΗ
ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Πολύς λόγος έχει γίνει στο παρελθόν για την καταγωγή των Σουδενιωτών από την Ήπειρο και συγκεκριμένα από τα Άνω και Κάτω Πεδινά των Ζαγοροχωρίων, που η παλαιότερη ονομασία τους ήταν Άνω και Κάτω Σουδενά. Οι Σουδενιώτες της Πελοποννήσου και της Ηπείρου, στις δεκαετίες του 1960 και του 1970, είχαν μάλιστα ανταλλάξει επισκέψεις και η υποδοχή των θεωρούμενων ως «συμπατριωτών» έγινε με πανηγυρικό τρόπο. Πενήντα περίπου χρόνια μετά, ο φιλοπρόοδος Σύλλογος Σουδενιωτών με πρωτοβουλία του προέδρου του κ. Βασιλείου Ζαφειρακόπουλου ανέθεσε στο Ινστιτούτο Τοπικής Ιστορίας τη διερεύνηση αυτού του θέματος.
Τα βασικά ερωτήματα που τίθενται είναι τα παρακάτω: Είναι όντως οι Σουδενιώτες από την Ήπειρο; Πότε και γιατί δημιουργήθηκαν τα Σουδενά της Πελοποννήσου; Και έπειτα, κάτω από ποιες συνθήκες έγινε μια δεύτερη μετακίνηση από τα Καλάβρυτα προς τα παραλιακά μέρη της Πάτρας και δημιουργήθηκαν οι νεότεροι οικισμοί Λουσικά και Άνω Σουδεναίιικα;
Πολλοί οικισμοί της πατρίδας μας έχουν προκύψει από μετακινήσεις πληθυσμών από άλλες περιοχές, συνήθως λιγότερο ευνοημένες. Οι μετακινήσεις αυτές άλλοτε είναι καλά τεκμηριωμένες και άλλοτε στηρίζονται στην παράδοση. Στην πρώτη περίπτωση είναι γνωστός και ο χρόνος της μετακίνησης και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε. Στη δεύτερη περίπτωση μπορεί τίποτα από αυτά να μην είναι γνωστό. Πάντως, αν γνωρίζει κανείς το χρόνο μετακίνησης μπορεί σε μεγάλο βαθμό να κατανοήσει και τις συνθήκες.
Το Ινστιτούτο Τοπικής Ιστορίας με πολυετή εμπειρία στη μελέτη της τοπικής ιστορίας και με ένα επιτελείο συνεργατών έχει ήδη ολοκληρώσει το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας. Οι κύριοι στόχοι είναι: α) να καταγραφούν όλα τα σχετικά με το θέμα δεδομένα από αρχεία και προφορικές μαρτυρίες, β) να συμπληρωθούν τα παραπάνω δεδομένα με παρατηρήσεις στο τοπίο των οικισμών και γ) να συνταχθούν κείμενα με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης.
Στη διάρκεια της έρευνας, το Ινστιτούτο πήρε συνεντεύξεις από κατοίκους των Λουσικών και Άνω Σουδεναιίκων στα πεδινά μέρη της Αχαΐας με σκοπό να καταγράψει λεπτομέρειες των μετακινήσεων από τα ορεινά κατά το 19ο αιώνα, καθώς και στοιχεία της καθημερινότητας και των εθίμων τους. Η έρευνα συνεχίστηκε στα χωριά Άνω και Κάτω Λουσοί των Καλαβρύτων.
Πραγματοποιήθηκαν και εκεί συνεντεύξεις, καταγράφηκαν τοπωνύμια και επώνυμα, έγιναν παρατηρήσεις επί της αρχιτεκτονικής των οικισμών και συντάχθηκαν οδοιπορικά.
Με τα στοιχεία που είχαν ήδη συγκεντρωθεί η ομάδα επισκέφθηκε τα Άνω και Κάτω Πεδινά στο Ζαγόρι της Ηπείρου και εφάρμοσε την ίδια μέθοδο καταγραφής. Και στις δύο περιπτώσεις, δηλαδή στους Λουσούς και στα Πεδινά, οι ερευνητές είχαν την ευκαιρία να δουν και να μελετήσουν με κάθε λεπτομέρεια πολλά από τα σπίτια των κατοίκων και να συνομιλήσουν με τους ιδιοκτήτες τους. Η εμπιστοσύνη που μας επέδειξαν και η φιλόξενη διάθεση με την οποία μας υποδέχθηκαν, διευκόλυνε το έργο μας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το Ινστιτούτο σε μικρό χρονικό διάστημα και με εντατική εργασία δημιούργησε ένα πλούσιο αρχείο από σχέδια, φωτογραφίες και ηχητικά ντοκουμέντα, τα οποία είναι πολύτιμα για την κατανόηση της τοπικής ιστορίας.
Η μελέτη συνεχίστηκε με επίσκεψη στα οθωμανικά αρχεία στην Κωνσταντινούπολη. Οι Οθωμανοί, που τους αποκαλούσαμε «απολίτιστους», κρατούσαν λεπτομερή απογραφικά στοιχεία για φορολογικούς λόγους, τα οποία είναι ιδιαίτερα πολύτιμα σε μας τους ιστορικούς γιατί περιέχουν ονόματα χωριών και επώνυμα οικογενειών, καθώς και στοιχεία για τη σύνθεση του πληθυσμού από τον 15ο έως τον 18ο αιώνα. Πράγματι ο εντοπισμός και η ανάγνωση αυτών των αρχείων ανέδειξε πολλές λεπτομέρειες του παραδοσιακού βίου των οικισμών που μας ενδιαφέρουν στην Πελοπόννησο και στην Ήπειρο και των μικρών δορυφόρων τους (π.χ. Σιγούνι, Χαμάκου κ.ά.). Μεγάλο ενδιαφέρον είχε η καταγραφή επιθέτων των κατοίκων και οι ασχολίες τους.
Περισσότερο σημαντικό και από την ανίχνευση πιθανών σχέσεων και ομοιοτήτων που συνδέουν τα χωριά των δύο διαφορετικών και αρκετά μακρινών περιοχών μεταξύ τους είναι το ότι υπάρχει ζωντανή η επιθυμία των κατοίκων να «βουτήξουν» στην ιστορία του τόπου τους, των οικογενειών τους ή της γειτονιάς τους ξεθάβοντας παλιά έγγραφα, ξεθωριασμένες φωτογραφίες και
παραγκωνισμένες αναμνήσεις. Αναρωτιούνται με μεγάλη περιέργεια, αν το όνομα της οικογένειά τους βρίσκεται στα αρχεία του 1462 ή σε εκείνα του 1520 και ενθουσιάζονται όταν ανακαλύπτουν ότι και αυτοί συμβάλλουν στο γράψιμο της ιστορίας τους.
Η μελέτη αναμένεται να είναι έτοιμη στις αρχές της επόμενης χρονιάς, οπότε θα έχουν οι ερευνητές την ευκαιρία και την τιμή να την παρουσιάσουν στην κρίση του κοινού. Πρέπει να αναφέρουμε εδώ ότι τα έξοδα διαμονής και διατροφής των μελετητών καλύφθηκαν από τους τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους, τους οποίους ευχαριστούμε θερμά και από αυτήν τη θέση.
Το Ινστιτούτο Τοπικής Ιστορίας (Ι.Τ.Ι) ιδρύθηκε από ερευνητές με εμπειρία στη μελέτη και αποτύπωση του πολιτισμικού και φυσικού τοπίου που συμμετέχουν ενεργά από το 1989 σε ανάλογα προγράμματα επιστημονικών φορέων (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Ομάδα Αρχαιολογίας του Τοπίου, Έγχρωμον, Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων κ.ά.).
Πιο συγκεκριμένα, το Ινστιτούτο Τοπικής Ιστορίας έχει ως αντικείμενο ενασχόλησης την ιστορία, την αρχαιολογία, το περιβάλλον, τον πολιτισμό και τη γεωπληροφορική. Τα μέλη του έχουν ασχοληθεί με τη διαχρονική πολιτισμική και περιβαλλοντική έρευνα, τη μελέτη των τοπικών κοινωνιών, τη δημοσίευση επιστημονικών εργασιών, την εκπόνηση μελετών και παροχή συμβουλών, τη δημιουργία ψηφιακών βάσεων δεδομένων και την ψηφιακή απεικόνιση, την παρουσίαση των πορισμάτων στο ευρύ κοινό και την εκπαίδευση – επιμόρφωση πάνω στα θέματα αυτά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου