Νίκη Ράλλη Αρχαιολόγος-Ιστορικός
Τάσος Γιακουμής Γιατρός του ΚΥ Κ. Αχαΐας,Πρόεδρος της Ένωσης Ιατρών Νοσοκομείων Αχαΐα
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ Α.ΚΙ.Δ.Α. ΣΤΙΣ 20 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016
Τα σύγχρονο προσφυγικό ζήτημα είναι, όπως όλες οι περίοδοι προσφυγιάς, άρρηκτα συνδεδεμένο με τις οικονομικές, κοινωνικές και γεωπολιτικές αναστατώσεις της εποχής μας. Εποχή τεράστιας οικονομικής κρίσης και πολλαπλών εστιών περιφερειακών πολέμων, όπως αυτός που σοβεί στην ευρύτερη περιοχή της Βορείου και Ανατολικής Αφρικής και Εγγύς και Μέσης Ανατολής. Ταυτόχρονα, η κατάρρευση του περιβάλλοντος από τις ληστρικές διαδικασίες εκμετάλλευσής του στο όνομα του κέρδους έχει οδηγήσει και στην «οικολογική» προσφυγιά.Άνθρωποι δηλαδή που προέρχονται από ταχέως ερημοποιούμενες περιοχές.
Ας δούμε κάποια στοιχεία και ας ψηλαφίσουμε την ιστορία της προσφυγιάς του ’22:
Στις 8 Σεπτεμβρίου του 1922, μετά από την προσβολή του ελληνικού στρατού στο Αφιόν Καραχισάρ, τα κεμαλικά στρατεύματα σαρώνοντας τα ελληνικά χωριά και τις πόλεις στο πέρασμά τους, φτάνουν στη Σμύρνη. Πέντε μέρες αργότερα ξεκινά η ολική καταστροφή της πόλης. Οι κάτοικοί της τρέχουν να σωθούν από το μένος του τουρκικού στρατού. Οι μανάδες κρατούν στην αγκαλιά τα παιδιά τους και οι νέες κοπέλες κουβαλούν τους ηλικιωμένους γονείς τους για να φτάσουν στο λιμάνι της Σμύρνης, ώστε να μπορέσουν με καράβια, ψαροκάικα και μεγαλύτερα πλοία να εγκαταλείψουν τη φλεγόμενη πόλη.
Έντρομοι αναζητούσαν χώρο σε ένα από τα ατμόπλοια ή τα πλοιάρια που βρίσκονταν στο λιμάνι της Σμύρνης για να σωθούν, ενώ κάποιοι περισυλλέχθηκαν μέσα από τη θάλασσα. Στοιβαγμένοι μέσα σε βάρκες και καράβια πήραν το δρόμο της προσφυγιάς.
Τα πλοία στα οποία επιβιβάζονταν έφταναν στα απέναντι νησιά του Αιγαίου. Εκεί έπαιρναν την πρώτη φροντίδα από τους κατοίκους και τις εθελοντικές ομάδες που είχαν οργανωθεί και πολύ λιγότερο από το ελληνικό κράτος, που ήταν απροετοίμαστο για μια τέτοιας έκτασης έλευση. Οι ξεριζωμένοι από εκεί έμπαιναν στα πλοία που θα τους έφερναν στο νέο τόπο διαμονής. Οι πρώτοι σταθμοί ήταν στα μεγάλα λιμάνια της χώρας, όπως του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας, του Βόλου και άλλων. Στα λιμάνια αυτά τους περίμεναν πρόχειροι καταυλισμοί και χώροι που δεν προορίζονταν για κατοικίες, όμως αποτέλεσαν για αρκετό καιρό την πρώτη τους στέγη.
Ο υποχρεωτικός χαρακτήρας της συνθήκης της Λοζάνης, που υπογράφτηκε τον Ιούλιο του 1923, ανάγκασε όχι μόνο το Ελληνικό Κράτος, αλλά και τους ίδιους τους πρόσφυγες να συνειδητοποιήσουν ότι η Ελλάδα θα αποτελούσε πλέον τη νέα τους πατρίδα. Παρά τις αντιδράσεις και τα συλλαλητήρια που οργάνωσαν προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για τους όρους της Συνθήκης και κυρίως για την παραβίαση τους ύψιστου δικαιώματος της αυτοδιάθεσης, η απόφαση των μεγάλων δυνάμεων ήταν ακλόνητη. Οι χριστιανοί ορθόδοξοι έπρεπε να εγκαταλείψουν τη Μ. Ασία και οι μουσουλμάνοι της Ελλάδας τη χώρα μας.
Το ελληνικό κράτος συνέστησε επιτροπές που θα αναλάμβαναν άμεσα το δύσκολο έργο της αποκατάστασης των εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, που ήρθαν για να ενσωματωθούν τελικά με τους γηγενείς.
Παρά τις χρόνιες διενέξεις και την περιφρόνηση των γηγενών προς τους πρόσφυγες, ο νέος πληθυσμός άρχισε να ενσωματώνεται με τους ντόπιους, να γίνονται αποδεκτοί και οι δύο πολιτισμοί να αλληλεπιδρούν. Στις αρχές τις δεκαετίες του 1940 οι αντιπαραθέσεις είχαν πια εξαλειφθεί. Οι δύο διαφορετικές κουλτούρες δεν αποτελούσαν πλέον λόγο διχόνοιας. Οι πρόσφυγες αγάπησαν τα νέα τους χώματα και τα υπερασπίστηκαν μάλιστα πολεμώντας το 1940.
Δεν υπήρχε πλέον καμιά διαφορά. Όλοι, γηγενείς και πρόσφυγες κοινωνικά έγιναν ίσοι και η λέξη πρόσφυγας πήρε άλλη σημασία στα στόματα των ανθρώπων. Η ελληνική κοινωνία κατάφερε παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε να ενσωματώσει τους ανθρώπους αυτούς στο σύνολό της και να λειτουργήσει ομαλά. Κι αυτό σε μια εποχή που δεν υπήρχαν τα μέσα και οι αξίες της σημερινής εποχής. Το παρελθόν ας αποτελέσει ένα σοφό παράδειγμα για την αντιμετώπιση του σημερινού προσφυγικού κύματος που δέχεται η χώρα μας.
Για το σήμερα
Η προσφυγική κρίση που έχει ενσκήψει στις ευρωπαϊκές ακτές της Μεσογείου -ιδίως στις χώρες του νότου και πιο πολύ στην Ελλάδα από το 2015-είναι αποτέλεσμα της σύγκρουσης των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων της εποχής μας στη βάση αναδιανομής των αγορών, των ενεργειακών πηγών και του ένοπλου ανταγωνισμού τους χρησιμοποιώντας αλυτρωτισμούς ή κατασκευάσματα, όπως το ISISκαι η Al Qaeda παλαιότερα.
Το θετικό σε αυτή την πραγματικά άσχημη και επικίνδυνη κατάσταση είναι πως έχει αναδειχθεί μια αναπάντεχα ελπιδοφόρα εικόνα: η έκρηξη αλληλεγγύης μεγάλου μέρους του ελληνικού λαού που επηρεάστηκε από τα πολύνεκρα ναυάγια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου του 2015 και τις σκηνές των εξαθλιωμένων παιδιών.
Αυτές οι καταστάσεις έστρεψαν μεγάλο μέρος του κόσμου, που έχει υποστεί κατεργασία ακραίας φτωχοποίησης τα τελευταία έξι χρόνια από τις μνημονιακές κυβερνήσεις και τις πολιτικές τους, στο να συνδράμουν με κάθε τρόπο στην ελάφρυνση του προσφυγικού πληθυσμού από τα παθήματά του.
Συλλογές ρούχων, τροφίμων, σκηνών, φαρμάκων, χρημάτων, οργάνωση συσσιτίων, μεταφορές, σχολικά πάρτι για συνδρομή, αποστολές ομάδων και εθελοντών στα hotσημεία: στα νησιά του Αιγαίου στην αρχή, στην Ειδομένη και στον Πειραιά στη συνέχεια και στα κέντρα φιλοξενίας, όσο αυτά δεν μετατρέπονται σε κέντρα κράτησης.
Μια απ’ αυτές τις αποστολές ήταν και η ομάδα γιατρών και άλλων πολιτών που οργάνωσε η Ένωση Ιατρών Νοσοκομείων Αχαΐας τον Οκτώβριο του 2015, η οποία συνεχίστηκε και εξελίχθηκε την επόμενη αμέσως περίοδο μέχρι σήμερα με τη δημιουργία ενός εξειδικευμένου ιατρείου Επειγόντων Περιστατικών στη Σκάλα Συκαμιάς στη Λέσβο, στην περιοχή που έχουν σημειωθεί αρκετά ναυάγια και είναι σημείο προσάραξης πολλών φουσκωτών με πρόσφυγες και μετανάστες.
Οι εμπειρίες που κατεγράφησαν από τα μέλη των αποστολών της ΕΙΝΑ ρίχνουν φως στην κατάσταση των προσφύγων αλλά και των φορέων εφαρμογής πολιτικής για την αντιμετώπιση των αναγκών τους και του ζητήματος γενικότερα. Για όλα αυτά έχουν δημοσιοποιηθεί δυο απολογισμοί: ένας της πρώτης αποστολής (στη διεύθυνση ttp://ygeianet.gr/images/site/1502/49230_large/eina_apo_lesbo.pdf) και ένας των υπολοίπων μέχρι το Φεβρουάριο του 2016 (http://www.eina.gr/?p=4376), που περιγράφουν τις εμπειρίες και τα συμπεράσματα των μελών των αποστολών.
Έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Ενώ ο κόσμος ξεπέρασε κατά πολύ την ετοιμότητα της ελληνικής πολιτείας στην αντιμετώπιση των προβλημάτων και στη στήριξη των προσφύγων, η συμφωνία που συνυπέγραψε η κυβέρνηση της χώρας με τους Ευρωπαίους και την Τουρκία το Μάρτιο καταστρατηγεί το δίκαιο των προσφύγων, έτσι όπως αυτό είχε καθοριστεί από τη Συνθήκη της Γενεύης το 1953.
Εγκλωβισμός ανθρώπων στη χώρα παρά τη θέλησή τους, άσχημες συνθήκες διαβίωσης, απελάσεις προσφύγων και μεταναστών στην Τουρκία και άνοιγμα άλλων πιο θανατηφόρων οδών μετανάστευσης, όπως δείχνουν τα πρόσφατα ναυάγια των ακτών της Β. Αφρικής. Αποικιοποίηση των δομών αλληλεγγύης από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις με τις ευλογίες της Κυβέρνησης και την υψηλή επιστασία της FRONTEXκαι του ΝΑΤΟ.
Σαν κοινωνία πρέπει να ανταποκριθούμε και σε πιο σύνθετα καθήκοντα. Την ίδια στιγμή που ένα κίνημα αντιπολεμικό και διεκδικητικό πρέπει να ξεσπάσει στην Ελλάδα και την Ευρώπη, προκειμένου να σταματήσει το κακό των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και των ιμπεριαλιστικών πολέμων, η περίθαλψη, η εκπαίδευση και η ενσωμάτωση των παιδιών των προσφύγων είναι το επόμενο στοίχημα. Κι αυτό γιατί πρέπει να δημιουργηθούν όροι πραγματικής συνύπαρξης μιας και οι «φίλοι» δανειστές και επικυρίαρχοι Ευρωπαίοι έχουν επιβάλει την παραμονή τους στη χώρα με τη σύμφωνη γνώμη της κυβέρνησης του 3ουμνημονίου.Καμιά φοβία, λοιπόν, μόνο έμπρακτη αλληλεγγύη. Το παράδειγμα της κοντινής στη Δυτική Αχαΐα Μυρσίνης στην Κυλλήνη είναι το καλύτερο.
Πατήστε ΕΔΩ για να δείτε την εκδήλωση
Τάσος Γιακουμής Γιατρός του ΚΥ Κ. Αχαΐας,Πρόεδρος της Ένωσης Ιατρών Νοσοκομείων Αχαΐα
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ Α.ΚΙ.Δ.Α. ΣΤΙΣ 20 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016
Τα σύγχρονο προσφυγικό ζήτημα είναι, όπως όλες οι περίοδοι προσφυγιάς, άρρηκτα συνδεδεμένο με τις οικονομικές, κοινωνικές και γεωπολιτικές αναστατώσεις της εποχής μας. Εποχή τεράστιας οικονομικής κρίσης και πολλαπλών εστιών περιφερειακών πολέμων, όπως αυτός που σοβεί στην ευρύτερη περιοχή της Βορείου και Ανατολικής Αφρικής και Εγγύς και Μέσης Ανατολής. Ταυτόχρονα, η κατάρρευση του περιβάλλοντος από τις ληστρικές διαδικασίες εκμετάλλευσής του στο όνομα του κέρδους έχει οδηγήσει και στην «οικολογική» προσφυγιά.Άνθρωποι δηλαδή που προέρχονται από ταχέως ερημοποιούμενες περιοχές.
Ας δούμε κάποια στοιχεία και ας ψηλαφίσουμε την ιστορία της προσφυγιάς του ’22:
Στις 8 Σεπτεμβρίου του 1922, μετά από την προσβολή του ελληνικού στρατού στο Αφιόν Καραχισάρ, τα κεμαλικά στρατεύματα σαρώνοντας τα ελληνικά χωριά και τις πόλεις στο πέρασμά τους, φτάνουν στη Σμύρνη. Πέντε μέρες αργότερα ξεκινά η ολική καταστροφή της πόλης. Οι κάτοικοί της τρέχουν να σωθούν από το μένος του τουρκικού στρατού. Οι μανάδες κρατούν στην αγκαλιά τα παιδιά τους και οι νέες κοπέλες κουβαλούν τους ηλικιωμένους γονείς τους για να φτάσουν στο λιμάνι της Σμύρνης, ώστε να μπορέσουν με καράβια, ψαροκάικα και μεγαλύτερα πλοία να εγκαταλείψουν τη φλεγόμενη πόλη.
Έντρομοι αναζητούσαν χώρο σε ένα από τα ατμόπλοια ή τα πλοιάρια που βρίσκονταν στο λιμάνι της Σμύρνης για να σωθούν, ενώ κάποιοι περισυλλέχθηκαν μέσα από τη θάλασσα. Στοιβαγμένοι μέσα σε βάρκες και καράβια πήραν το δρόμο της προσφυγιάς.
Τα πλοία στα οποία επιβιβάζονταν έφταναν στα απέναντι νησιά του Αιγαίου. Εκεί έπαιρναν την πρώτη φροντίδα από τους κατοίκους και τις εθελοντικές ομάδες που είχαν οργανωθεί και πολύ λιγότερο από το ελληνικό κράτος, που ήταν απροετοίμαστο για μια τέτοιας έκτασης έλευση. Οι ξεριζωμένοι από εκεί έμπαιναν στα πλοία που θα τους έφερναν στο νέο τόπο διαμονής. Οι πρώτοι σταθμοί ήταν στα μεγάλα λιμάνια της χώρας, όπως του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας, του Βόλου και άλλων. Στα λιμάνια αυτά τους περίμεναν πρόχειροι καταυλισμοί και χώροι που δεν προορίζονταν για κατοικίες, όμως αποτέλεσαν για αρκετό καιρό την πρώτη τους στέγη.
Ο υποχρεωτικός χαρακτήρας της συνθήκης της Λοζάνης, που υπογράφτηκε τον Ιούλιο του 1923, ανάγκασε όχι μόνο το Ελληνικό Κράτος, αλλά και τους ίδιους τους πρόσφυγες να συνειδητοποιήσουν ότι η Ελλάδα θα αποτελούσε πλέον τη νέα τους πατρίδα. Παρά τις αντιδράσεις και τα συλλαλητήρια που οργάνωσαν προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για τους όρους της Συνθήκης και κυρίως για την παραβίαση τους ύψιστου δικαιώματος της αυτοδιάθεσης, η απόφαση των μεγάλων δυνάμεων ήταν ακλόνητη. Οι χριστιανοί ορθόδοξοι έπρεπε να εγκαταλείψουν τη Μ. Ασία και οι μουσουλμάνοι της Ελλάδας τη χώρα μας.
Το ελληνικό κράτος συνέστησε επιτροπές που θα αναλάμβαναν άμεσα το δύσκολο έργο της αποκατάστασης των εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, που ήρθαν για να ενσωματωθούν τελικά με τους γηγενείς.
Παρά τις χρόνιες διενέξεις και την περιφρόνηση των γηγενών προς τους πρόσφυγες, ο νέος πληθυσμός άρχισε να ενσωματώνεται με τους ντόπιους, να γίνονται αποδεκτοί και οι δύο πολιτισμοί να αλληλεπιδρούν. Στις αρχές τις δεκαετίες του 1940 οι αντιπαραθέσεις είχαν πια εξαλειφθεί. Οι δύο διαφορετικές κουλτούρες δεν αποτελούσαν πλέον λόγο διχόνοιας. Οι πρόσφυγες αγάπησαν τα νέα τους χώματα και τα υπερασπίστηκαν μάλιστα πολεμώντας το 1940.Δεν υπήρχε πλέον καμιά διαφορά. Όλοι, γηγενείς και πρόσφυγες κοινωνικά έγιναν ίσοι και η λέξη πρόσφυγας πήρε άλλη σημασία στα στόματα των ανθρώπων. Η ελληνική κοινωνία κατάφερε παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε να ενσωματώσει τους ανθρώπους αυτούς στο σύνολό της και να λειτουργήσει ομαλά. Κι αυτό σε μια εποχή που δεν υπήρχαν τα μέσα και οι αξίες της σημερινής εποχής. Το παρελθόν ας αποτελέσει ένα σοφό παράδειγμα για την αντιμετώπιση του σημερινού προσφυγικού κύματος που δέχεται η χώρα μας.
Για το σήμερα
Η προσφυγική κρίση που έχει ενσκήψει στις ευρωπαϊκές ακτές της Μεσογείου -ιδίως στις χώρες του νότου και πιο πολύ στην Ελλάδα από το 2015-είναι αποτέλεσμα της σύγκρουσης των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων της εποχής μας στη βάση αναδιανομής των αγορών, των ενεργειακών πηγών και του ένοπλου ανταγωνισμού τους χρησιμοποιώντας αλυτρωτισμούς ή κατασκευάσματα, όπως το ISISκαι η Al Qaeda παλαιότερα.
Το θετικό σε αυτή την πραγματικά άσχημη και επικίνδυνη κατάσταση είναι πως έχει αναδειχθεί μια αναπάντεχα ελπιδοφόρα εικόνα: η έκρηξη αλληλεγγύης μεγάλου μέρους του ελληνικού λαού που επηρεάστηκε από τα πολύνεκρα ναυάγια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου του 2015 και τις σκηνές των εξαθλιωμένων παιδιών.
Αυτές οι καταστάσεις έστρεψαν μεγάλο μέρος του κόσμου, που έχει υποστεί κατεργασία ακραίας φτωχοποίησης τα τελευταία έξι χρόνια από τις μνημονιακές κυβερνήσεις και τις πολιτικές τους, στο να συνδράμουν με κάθε τρόπο στην ελάφρυνση του προσφυγικού πληθυσμού από τα παθήματά του.
Συλλογές ρούχων, τροφίμων, σκηνών, φαρμάκων, χρημάτων, οργάνωση συσσιτίων, μεταφορές, σχολικά πάρτι για συνδρομή, αποστολές ομάδων και εθελοντών στα hotσημεία: στα νησιά του Αιγαίου στην αρχή, στην Ειδομένη και στον Πειραιά στη συνέχεια και στα κέντρα φιλοξενίας, όσο αυτά δεν μετατρέπονται σε κέντρα κράτησης.
Μια απ’ αυτές τις αποστολές ήταν και η ομάδα γιατρών και άλλων πολιτών που οργάνωσε η Ένωση Ιατρών Νοσοκομείων Αχαΐας τον Οκτώβριο του 2015, η οποία συνεχίστηκε και εξελίχθηκε την επόμενη αμέσως περίοδο μέχρι σήμερα με τη δημιουργία ενός εξειδικευμένου ιατρείου Επειγόντων Περιστατικών στη Σκάλα Συκαμιάς στη Λέσβο, στην περιοχή που έχουν σημειωθεί αρκετά ναυάγια και είναι σημείο προσάραξης πολλών φουσκωτών με πρόσφυγες και μετανάστες.
Οι εμπειρίες που κατεγράφησαν από τα μέλη των αποστολών της ΕΙΝΑ ρίχνουν φως στην κατάσταση των προσφύγων αλλά και των φορέων εφαρμογής πολιτικής για την αντιμετώπιση των αναγκών τους και του ζητήματος γενικότερα. Για όλα αυτά έχουν δημοσιοποιηθεί δυο απολογισμοί: ένας της πρώτης αποστολής (στη διεύθυνση ttp://ygeianet.gr/images/site/1502/49230_large/eina_apo_lesbo.pdf) και ένας των υπολοίπων μέχρι το Φεβρουάριο του 2016 (http://www.eina.gr/?p=4376), που περιγράφουν τις εμπειρίες και τα συμπεράσματα των μελών των αποστολών.
Έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Ενώ ο κόσμος ξεπέρασε κατά πολύ την ετοιμότητα της ελληνικής πολιτείας στην αντιμετώπιση των προβλημάτων και στη στήριξη των προσφύγων, η συμφωνία που συνυπέγραψε η κυβέρνηση της χώρας με τους Ευρωπαίους και την Τουρκία το Μάρτιο καταστρατηγεί το δίκαιο των προσφύγων, έτσι όπως αυτό είχε καθοριστεί από τη Συνθήκη της Γενεύης το 1953.
Εγκλωβισμός ανθρώπων στη χώρα παρά τη θέλησή τους, άσχημες συνθήκες διαβίωσης, απελάσεις προσφύγων και μεταναστών στην Τουρκία και άνοιγμα άλλων πιο θανατηφόρων οδών μετανάστευσης, όπως δείχνουν τα πρόσφατα ναυάγια των ακτών της Β. Αφρικής. Αποικιοποίηση των δομών αλληλεγγύης από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις με τις ευλογίες της Κυβέρνησης και την υψηλή επιστασία της FRONTEXκαι του ΝΑΤΟ.
Σαν κοινωνία πρέπει να ανταποκριθούμε και σε πιο σύνθετα καθήκοντα. Την ίδια στιγμή που ένα κίνημα αντιπολεμικό και διεκδικητικό πρέπει να ξεσπάσει στην Ελλάδα και την Ευρώπη, προκειμένου να σταματήσει το κακό των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και των ιμπεριαλιστικών πολέμων, η περίθαλψη, η εκπαίδευση και η ενσωμάτωση των παιδιών των προσφύγων είναι το επόμενο στοίχημα. Κι αυτό γιατί πρέπει να δημιουργηθούν όροι πραγματικής συνύπαρξης μιας και οι «φίλοι» δανειστές και επικυρίαρχοι Ευρωπαίοι έχουν επιβάλει την παραμονή τους στη χώρα με τη σύμφωνη γνώμη της κυβέρνησης του 3ουμνημονίου.Καμιά φοβία, λοιπόν, μόνο έμπρακτη αλληλεγγύη. Το παράδειγμα της κοντινής στη Δυτική Αχαΐα Μυρσίνης στην Κυλλήνη είναι το καλύτερο.
Πατήστε ΕΔΩ για να δείτε την εκδήλωση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου