Σεζάρια Έβορα, ξυπόλητη Ντίβα

Χρήστος Βέρρας

Καλοκαίριασε! Η ζέστη αφόρητη, η πόλη έχει αδειάσει και εσύ ακόμα μπροστά από τον υπολογιστή στο γραφείο... Έλα ξεκόλλα...φύγαμε για παραλία! Τις μπύρες τις βάζεις εσύ, τη μουσική τη βάζουμε εμείς! 

Τα καλοκαιρινά μας βράδια απαιτούν μουσικές ταξιδεμένες σε τόπους τροπικούς και φωνές ζεστές, που θα μας μαγέψουν. Μια τέτοια φωνή ξεκίνησε «ξυπόλητη» από το Πράσινο Ακρωτήριο για να περιπλανηθεί και να σαγηνεύσει με την εξωτική της θλίψη ολόκληρο τον πλανήτη. Και φυσικά το καλοκαιρινό μας άρθρο είναι αφιερωμένο στη Σεζάρια Έβορα, γνωστή και ως «ξυπόλητη ντίβα», επειδή συνήθιζε να τραγουδά χωρίς παπούτσια, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τη φτώχεια που επικρατούσε στην πατρίδα της. Τραγούδησε και διακρίθηκε σε ένα είδος μουσικής, το ονομαζόμενο μόρνα, το οποίο συνδυάζει ρυθμούς της Δυτικής Αφρικής με μουσικές της Πορτογαλίας και της Βραζιλίας.

Η Σεζάρια Εβόρα γεννήθηκε στο νησί Σάο Βισέντε του νησιωτικού συμπλέγματος του Πράσινου Ακρωτηρίου, το 1941. Σε ηλικία επτά ετών έμεινε ορφανή από πατέρα, που ήταν βιολιστής, και η μητέρα της, που εργαζόταν ως μαγείρισσα, αγωνίστηκε μάταια να μεγαλώσει αυτήν και τα έξι αδέλφια της με τα πενιχρά εισοδήματά της. Στα δέκα της, η μικρή Σιζέ, όπως ήταν το χαϊδευτικό της, μπήκε σε ορφανοτροφείο. Εκεί ήρθε σε πρώτη επαφή με τη μουσική και το τραγούδι συμμετέχοντας στη χορωδία του ορφανοτροφείου.

Στα δεκαέξι της ήδη είχε αρχίσει να εργάζεται ως ράφτρα. Τότε ήταν που συνάντησε τον Εντουάρντο, ένα ναυτικό που τη μύησε στις παραδοσιακές μουσικές του Κάμπο Βέρντε και στα μόρνα (τα τραγούδια της μελαγχολίας). Έπειτα, η Σεζάρια εργάστηκε ως τραγουδίστρια για αρκετά χρόνια σε μπαρ και ξενοδοχεία που σύχναζαν ναυτικοί με αντάλλαγμα λίγο πότο και ελάχιστα χρήματα.

Παρά την αναγνωσιμότητα στη χώρα της, τη δεκαετία του ’70, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το τραγούδι, καθώς οι απολαβές ήταν πενιχρές. Εργάστηκε σκληρά για δέκα χρόνια, ώστε να μπορέσει να θρέψει τα δύο παιδιά της, που είχε αποκτήσει εκτός γάμου, ενώ ταυτόχρονα πάλεψε με προβλήματα αλκοολισμού.

Έπειτα ήρθε η παγκόσμια καταξίωση, που οφείλεται σε έναν μουσικό από το Πράσινο Ακρωτήριο, ο οποίος ζούσε στην Πορτογαλία, και ενθάρρυνε την Εβόρα να ξαναρχίσει να τραγουδά. Ο άνθρωπος αυτός ήταν ο Μπάνα, ο οποίος προσκάλεσε τη Σεζάρια να τραγουδήσει σε συναυλίες σε πορτογαλικό έδαφος. Στη συνέχεια, το 1988, ο Ζοζέ ντα Σίλβα, ένας Γάλλος με καταγωγή από το Πράσινο Ακρωτήριο, την έπεισε να μεταβεί στο Παρίσι, όπου ηχογράφησε το άλμπουμ La Diva Aux Pieds Nus (Η Ξυπόλητη Ντίβα). Η Σεζάρια Εβόρα εκτοξεύτηκε στο διεθνές μουσικό στερέωμα με το τέταρτο άλμπουμ της, Miss Perfumado (1992), με πωλήσεις που ξεπέρασαν τα 300.000 αντίτυπα χάρις στο τραγούδι «Sodade», που ήταν η πρώτη της διεθνής επιτυχία. 

Το 2003 κέρδισε βραβείο Grammy για το άλμπουμ Voz d'Amor, ενώ ταυτόχρονα πραγματοποίησε συναυλίες σε όλο τον κόσμο. Επισκέφτηκε τη χώρα μας και συνεργάστηκε με Έλληνες καλλιτέχνες, όπως την Ελευθερία Αρβανιτάκη και τη Δήμητρα Γαλάνη, με μεγάλη επιτυχία.

Το 2010 υποβλήθηκε σε επέμβαση ανοιχτής καρδιάς στο Παρίσι. Ένα χρόνο μετά έφυγε από τη ζωή αφήνοντας το στίγμα της στην παγκόσμια μουσική σκηνή, καθώς μας πρόσφερε απλόχερα τη μαγεία της νεότερης αφρικανικής μουσικής.

Ακούστε στις καλοκαιρινές σας διακοπές: Sodade, Besame Mucho, Petit Pays, Yamore.