Πέμπτη 27 Οκτωβρίου 2016

ΞΑΝΑΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΤΕΛΙΚΗ ΛΥΣΗ»

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και το εβραϊκό ζήτημα 

ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΣΤΕΜΠΙΛΗ,
 δημοσιογράφου - ιστορικού

Είθισται κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών να επιλέγουμε ανάλαφρα αναγνώσματα που θα μας βοηθήσουν να ξεφύγουμε από τις έγνοιες και τις καταστάσεις της σκληρής καθημερινότητας. Τελειώνοντας το εξαιρετικό και δύσκολο βιβλίο του Χάινριχ Μπελ Ομαδικό πορτρέτο με μια κυρία, στο οποίο περιγράφεται η ζωή της Λένι, μιας Γερμανίδας, μέσα από τις μαρτυρίες αυτών που τη γνώριζαν, κυρίως κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, βυθίστηκα στην ανάγνωση ιστορικών βιβλίων και μαρτυριών για τη θηριωδία του πιο αιματηρού πολέμου της ανθρώπινης ιστορίας. Ψάχνοντας στη βιβλιοθήκη μου, έπεσα πάνω σε δύο βιβλία που αγαπώ πολύ και θέλησα να ξαναδιαβάσω: Το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία όλων των εποχών, και το βιβλίο της Ανέτ Βεβιορκά Το Άουσβιτς, όπως το εξήγησα στην κόρη μου. Και τα δύο αφορούν στο ανελέητο κυνήγι των εβραϊκών πληθυσμών στην Ευρώπη του Χίτλερ και στην εξολόθρευσή τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή θανάτου ή εξόντωσης. Τίποτα το ανάλαφρο λοιπόν. Αντιθέτως, αναρωτήθηκα πόσο πραγματικά εμείς οι Έλληνες γνωρίζουμε την ιστορία του Ολοκαυτώματος και κατά πόσο έχουμε συνείδηση ότι η ιστορία του εκτοπισμού και της θανάτωσης εκατομμυρίων ανθρώπων αποτελεί μέρος και της εθνικής μας ιστορίας.

Για να κατανοήσει κάποιος τα αίτια και το μέγεθος της θηριωδίας πρέπει να ανατρέξει τουλάχιστον στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν γνωρίζουν μεγάλη άνθηση οι θεωρίες συνωμοσίας και ο αντισημιτισμός. Για να μπορέσουμε να καταλάβουμε πώς οδηγήθηκαν στον θάνατο 5.000.000 έως 7.000.000 άνθρωποι μόνο και μόνο επειδή ήταν Εβραίοι ή εβραϊκής καταγωγής χρειάζεται και μια διεξοδική περιπλάνηση τόσο στη γερμανική ιστορία όσο και στις ιδιαίτερες συνθήκες του Μεσοπολέμου στην Ευρώπη. Ωστόσο, οι δυνατότητες μιας τέτοιας προσπάθειας στο πλαίσιο του άρθρου μας είναι περιορισμένες. Γι’ αυτό θα εστιάσουμε σε κάποια κομβικά σημεία που φωτίζουν σημαντικές πτυχές του μεγάλου αυτού ζητήματος.

Στις 16 Σεπτεμβρίου του 1919 ο Αδόλφος Χίτλερ ανέπτυξε σε μια επιστολή του τις πεποιθήσεις του αναφορικά με τους Εβραίους. Έγραφε ότι οι Εβραίοι έφεραν «τη φυλετική φυματίωση των λαών», ενώ απέρριπτε «τον αντισημιτισμό σε καθαρά συναισθηματικές βάσεις» που θα οδηγούσε σε πογκρόμ. Σκοπός έπρεπε να ήταν «η σχεδιασμένη νομοθετική καταπολέμηση και αφαίρεση των προνομίων των Εβραίων» με τελικό στόχο «τη συνολική απομάκρυνση των Εβραίων» από τη Γερμανία.[1] Προφανώς, στο μυαλό του μετέπειτα Φύρερ του Ράιχ η λύση του «εβραϊκού ζητήματος» και η δημιουργία του περίφημου «ζωτικού χώρου» (Lebensraum) για τη μεγάλη Γερμανία που ονειρευόταν προϋπέθεταν την απάνθρωπη καταπίεση με σκοπό την υποχρεωτική μετανάστευση.
Στη δεκαετία του 1920 και μέχρι την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία τον Ιανουάριο του 1933, η εχθρότητα απέναντι στους Εβραίους οξυνόταν από την πλευρά των ναζί τόσο σε επίπεδο προπαγάνδας όσο και με εγκληματικές πράξεις των ταγμάτων εφόδου και των παραστρατιωτικών παραφυάδων του ναζιστικού κόμματος. Ο ίδιος ο Χίτλερ είχε φροντίσει στο ιδεολογικό του «πόνημα» Ο Αγών μου (Mein Kampf), ένα βιβλίο κατώτερο των ρητορικών του δυνατοτήτων, να θέσει τους κεντρικούς άξονες

για την «καθαρότητα» και την «ανωτερότητα» της «άριας φυλής». Επιπλέον, στο πλαίσιο των πολιτικών διεργασιών και αντιπαλοτήτων που λάμβαναν χώρα στην εύθραυστη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, ο Χίτλερ με τη ναζιστική προπαγάνδα, που βρήκε την ιδανική εκπροσώπησή της στο πρόσωπο του Γιόζεφ Γκέμπελς, κατάφερε να ταυτίσει στα μάτια των εθνικιστών Γερμανών αλλά και όσων δεν μπορούσαν να αποδεχτούν τους δυσβάσταχτους όρους που είχε επιβάλει η Συνθήκη των Βερσαλλιών τους Εβραίους με τους Κομμουνιστές. Ο «εβραιομπολσεβικισμός» αποτελούσε τον προαιώνιο εχθρό της αυτοκρατορίας, υπεύθυνος για τα δεινά της πατρίδας.[2]
Στις 10 Μαΐου του 1933, λίγους μήνες μετά την κατάκτηση της καγκελαρίας, μπροστά στο Πανεπιστήμιο Humboldt του Βερολίνου 20.000 βιβλία ρίχτηκαν στην πυρά. Το ίδιο βράδυ στο Βερολίνο ο υπουργός Εκπαίδευσης του Λαού και Προπαγάνδας, Γιόζεφ Γκέμπελς, θα πει: «Ο αιώνας του ακραίου εβραϊκού διανοουμενισμού τελείωσε και η γερμανική επανάσταση άνοιξε και πάλι τον δρόμο στο γερμανικό ον». Το περιβάλλον του πολέμου αποτέλεσε το κατάλληλο πλαίσιο για την εκτέλεση των νοσηρών σχεδίων της ναζιστικής ηγεσίας για τους Εβραίους της Γερμανίας και όχι μόνον. Οι διαθέσεις τους είχαν φανεί με τη δημιουργία των πρώτων στρατοπέδων συγκέντρωσης πριν από την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του γκέτο της Βαρσοβίας τον Οκτώβριο του 1940. Το 1941 όμως τα πράγματα θα πάρουν άλλη τροπή με τη δημιουργία των πρώτων στρατοπέδων εξόντωσης. Η «επίσημη» απόφαση για την «Τελική Λύση» ελήφθη στο προάστιο Βάνζεε του Βερολίνου στις 20 Ιανουαρίου του 1942. Ωστόσο, η γενοκτονία είχε ήδη αποφασιστεί και ξεκινήσει από το 1939, με τις μαζικές δολοφονίες Εβραίων από μονάδες της SD, της υπηρεσίας ασφαλείας των SS, και με τα φορτηγά αερίων (Gaswagen) το καλοκαίρι του 1940.[3]


Η Διάσκεψη του Βάνζεε
Στις 29 Νοεμβρίου του 1941 ο αρχηγός της Αστυνομίας Ασφαλείας του Ράιχ και ισχυρός άνδρας του Προτεκτοράτου της Βοημίας και της Μοραβίας Ράιχαρντ Χάιντριχ στέλνει επιστολές πρόσκλησης σε υψηλόβαθμους αξιωματούχους των SS, της ναζιστικής κυβέρνησης και του ναζιστικού κόμματος για τη συμμετοχή τους σε μια συζήτηση για τον συντονισμό των ενεργειών για την επίτευξη της «Τελικής Λύσης». Σε έγγραφο-επιστολή που υπάρχει στο αρχειακό υλικό στο Σπίτι για τη Διάσκεψη του Βάνζεε, που απευθύνεται στον γραμματέα του υπουργείου Εξωτερικών του Ράιχ, Μάρτιν Λούτερ, ο Χάιντριχ αναφέρεται ότι με έγγραφο του Γκέρινγκ της 31ης Ιουλίου του 1941 του ανατέθηκε ο συντονισμός για «όλες τις απαραίτητες προετοιμασίες σε οργανωτικό, πρακτικό και υλικό επίπεδο για μια τελική λύση του εβραϊκού ζητήματος στην Ευρώπη» και η παράδοση ενός συνολικού προσχεδίου. Η συζήτηση ορίστηκε για τις 9 Δεκεμβρίου και η προετοιμασία της ανατέθηκε στον επικεφαλής του Κεντρικού Γραφείου Ασφαλείας του Ράιχ και κεντρικού προσώπου στη θανάτωση εκατομμυρίων Εβραίων, Άντολφ Άιχμαν.
Λόγω της επίθεσης των Ιαπώνων στο Περλ Χάρμπορ και τις εξελίξεις στο Ανατολικό Μέτωπο, η διάσκεψη μετατέθηκε για τις 20 Ιανουαρίου. Το τραγικό είναι ότι και στις δύο προσκλήσεις για μια συνάντηση που αφορούσε στη μαζική δολοφονία ανθρώπων υπάρχει αναφορά ότι η συζήτηση θα ακολουθείται από πρωινό!

Στη συνάντηση συμμετείχαν οι Ράινχαρντ Χάιντριχ, Άντολφ Άιχμαν, ∆ρ. Γιόζεφ Μπύλερ, Δρ. Ρόλαντ Φράισλερ, ΌτοΧόφμανν, ∆ρ. Γκέρχαρντ Κλόπφερ, Βίλχελμ Κρίτσινγκερ, ∆ρ. Ρούντολφ Λάνγκε, ∆ρ. Γκέοργκ Λάιμπμπραντ, Μάρτιν Λούτερ, ∆ρ. Άλφρεντ Μάιερ, Χάινριχ Μύλλερ, Έριχ Νόιμαν, Δρ. Έμπερχαρντ Σένγκαρτ, ∆ρ. Βίλχελμ Στούκαρτ. Το κλείσιμο της συνάντησης συνοδεύτηκε από ένα πρωτόκολλο που ακόμη και σήμερα αν το διαβάσει κανείς σοκάρεται από τον κυνισμό και την εγκληματική φύση του ναζιστικού καθεστώτος και των εκπροσώπων του στη διάσκεψη, που δεν χρειάζεται αυτή τη στιγμή να απαριθμήσουμε. Στο 15σέλιδο, στη μεταφρασμένη του μορφή, πρωτόκολλο περιλαμβάνονται σημαντικές πληροφορίες και στοιχεία για τους εβραϊκούς πληθυσμούς της Ευρώπης. Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον σημείο του πρωτοκόλλου, τραγικό μνημείο ρατσισμού και φυλετικού διαχωρισμού –όπως και όλο το πρωτόκολλο–, αποτελεί το τέταρτο μέρος που αναφέρεται στην επίλυση των ζητημάτων των μεικτών γάμων (Mischehe) και των Εβραίων κατά το ήμισυ (Mischling).

«Οι κατά το ήμισυ Εβραίοι 2ου βαθμού θεωρούνται κατά βάση ίσοι με τους φέροντες γερμανικό αίμα, με εξαίρεση τις παρακάτω περιπτώσεις, όπου οι Εβραίοι κατά το ήμισυ θεωρούνται Εβραίοι:
»α) Όταν ο κατά το ήμισυ Εβραίος 2ου βαθμού προέρχεται από μπασταρδεμένο γάμο (αμφότεροι οι σύζυγοι είναι μεικτοί).
»β) Η εικόνα της εμφάνισης του κατά το ήμισυ Εβραίου 2ου βαθμού είναι ιδιαιτέρως δυσμενής, στην οποία περίπτωση θα θεωρηθεί Εβραίος βάσει εμφάνισης.
»γ) Ιδιαιτέρως κακές αστυνομικές και πολιτικές αναφορές σχετικά με τον Εβραίο 2ου βαθμού, από τις οποίες καθίσταται σαφές ότι αισθάνεται και συμπεριφέρεται ως Εβραίος.
»Αλλά και σε αυτές δεν πρέπει να γίνονται εξαιρέσεις, όταν ο Εβραίος 2ου βαθμού είναι παντρεμένος με άτομο που φέρει το γερμανικό αίμα».
Με λίγα λόγια, για τη γενοκτονία και τη θηριωδία που διεπράχθη δεν θα λαμβανόταν υπόψη μόνον η εξ αίματος εβραϊκή καταγωγή, αλλά και η εμφάνιση και η συμπεριφορά. Στο τρίτο σημείο, μάλιστα, δηλώνεται σαφώς ότι αν κάποιος, αστυνομικός ή πολίτης, έκανε μια καταγγελία για «εβραϊκή συμπεριφορά» εις βάρος κάποιου που ήταν κατά το ήμισυ Εβραίος 2ου βαθμού, τότε θα μπορούσε να θεωρηθεί Εβραίος και να συμπεριληφθεί στην «Τελική Λύση»! Και δεν είναι μόνο αυτές οι ανατριχιαστικές αναφορές.
Στο έγγραφο συμπεριλαμβάνεται επίσης πίνακας που περιέχει τους αριθμούς των Εβραίων ανά ευρωπαϊκή χώρα, τους οποίους και θα ενέτασσαν στην «Τελική Λύση». Ο αριθμός αυτός είχε υπολογιστεί στα 11.000.000. Οι Εβραίοι που κατοικούσαν στην Ελλάδα υπολογίζονταν από τους Γερμανούς στους 69.600.


Η τύχη των Εβραίων της Ελλάδας
Ο Μαρκ Μαζάουερ αναφέρει ότι το 1940 βρίσκονταν στην Ελλάδα 70.000 με 80.000 Εβραίοι.[4] Στην Ελλάδα η παρουσία των Εβραίων ήταν μακραίωνη και οι περισσότεροι ήταν Ρωμανιώτες και Σεφαραδίτες (κυρίως στη Θεσσαλονίκη). Το 1940 ο Χίτλερ έδωσε εντολή στον θεωρητικό του ναζιστικού καθεστώτος Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ να κατασχέσει «όλο το επιστημονικό και αρχειακό υλικό του ιδεολογικού εχθρού», δηλαδή των Εβραίων. Το υλικό αυτό προοριζόταν για ένα νέο ινστιτούτο που θα «άνοιγε τα μάτια» στον γερμανικό λαό σχετικά με το ζήτημα των Εβραίων.[5] Από την κατοχική Ελλάδα, μετά την οργανωμένη έφοδο σε οποιονδήποτε χώρο είχε σχέση με Εβραίους, κατασχέθηκαν 10.000 βιβλία και χειρόγραφα.

Το γεγονός που έχει μείνει ανεξίτηλα χαραγμένο στην ιστορική μνήμη από τους διωγμούς των Εβραίων στη χώρα μας και ειδικά στη Θεσσαλονίκη, όπου η εβραϊκή κοινότητα αριθμούσε πάνω από 50.000 ψυχές, ήταν η συγκέντρωση 10.000 Εβραίων ανδρών στην πλατεία Ελευθερίας. Αφού τους υποχρέωσαν να μείνουν όρθιοι για πάρα πολλές ώρες μέσα στο λιοπύρι, τους υπέβαλαν και σε καψώνια στα οποία κάποιοι άνθρωποι δεν άντεχαν και λιποθυμούσαν ή τραυματίζονταν. Μεταφέρθηκαν έξω από τη Θεσσαλονίκη και οι 7.000 από αυτούς αφέθηκαν ελεύθεροι τον Οκτώβριο. Η σκοτεινή περίοδος, προθάλαμος για τα στρατόπεδα θανάτου, για τους Εβραίους της Ελλάδας είχε ξεκινήσει. Τους υποχρέωσαν να φορούν το κίτρινο άστρο, να παρουσιάζονται στις Αρχές, τους εξεδίωκαν από τα σπίτια τους και γενικά υπέστησαν όλους τους διωγμούς που υπέστησαν και οι άλλοι Εβραίοι ανά την Ευρώπη.


Ο Άιχμαν έστειλε στη Θεσσαλονίκη έναν «ειδικό» του ζητήματος για να επιληφθεί του εκτοπισμού των 50.000 Εβραίων, τον Ντίτερ Βισλιτσένι. Ήταν αρχές Φεβρουαρίου του 1943 όταν ο Βισλιτσένι έφτασε στη Θεσσαλονίκη για να τη μετατρέψει σε «πόλη των φαντασμάτων», σύμφωνα με τον εύστοχο τίτλο ενός άλλου βιβλίου του Μαζάουερ, που αφορά στη συνύπαρξη διαφορετικών θρησκευτικών ταυτοτήτων και πολιτισμών στην ιστορία της Θεσσαλονίκης.[6] Οι διαδικασίες ήταν συνοπτικές. Οι περισσότεροι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης εκτοπίστηκαν από τα μέσα Μαρτίου του 1943 ως τις αρχές Ιουνίου. Από τους 48.974 που έφτασαν από τη Βόρεια Ελλάδα στο Άουσβιτς-Μπιρκενάου οι 37.386 πέθαναν αμέσως στους θαλάμους αερίων. Πολλοί Εβραίοι σώθηκαν χάρη στην αλληλεγγύη και τη φιλευσπλαχνία συμπατριωτών τους χριστιανών, που ρίσκαραν τη ζωή των ίδιων και των οικογενειών τους. Μετά το τέλος του πολέμου οι επιζήσαντες Εβραίοι, είτε στα στρατόπεδα εξόντωσης είτε στην πόλη, δεν ξεπερνούσαν τους 2.000, σύμφωνα με τον Μιχαήλ Μολχό.[7]

Οι Εβραίοι της Πάτρας και της Αχαΐας
Στην αρχή της Κατοχής η επίσης μακραίωνης παρουσίας εβραϊκή κοινότητα της Πάτρας δεν αριθμούσε πάνω από 350 άτομα.[8] Είχαν τη δική τους συναγωγή, πήγαιναν σε ελληνικά σχολεία και όποιος ήθελε να μάθει εβραϊκά μάθαινε από τον ραβίνο το απόγευμα. Οι Εβραίοι της Πάτρας ανήκαν σε αυτές τις ελληνικές εβραϊκές κοινότητες, που «απολάμβαναν» τα όποια πλεονεκτήματα της ιταλικής κατοχής, με την έννοια ότι οι Ιταλοί δεν είχαν την ίδια αντίληψη για τη μεταχείριση των εβραϊκών πληθυσμών. Οι Πατρινοί Εβραίοι φαίνεται να έχουν τουλάχιστον τη στοιχειώδη ενημέρωση για το τι συνέβαινε στους Εβραίους συμπατριώτες τους σε άλλα μέρη της Ελλάδας και ειδικά για τον μαζικό διωγμό της Θεσσαλονίκης.

Τον Σεπτέμβριο του 1943, όταν οι Γερμανοί έγιναν οι κύριοι και αποκλειστικοί διοικητές της πόλης, ξεκίνησαν τις διώξεις. Πολλοί από τους Εβραίους φρόντισαν να καταφύγουν σε ορεινά χωριά, κυρίως στην περιοχή του Παναχαϊκού και των Καλαβρύτων, όπου με τη βοήθεια των ντόπιων και της Αντίστασης κατάφεραν να σωθούν και να επιζήσουν της γενοκτονίας. Είναι χαρακτηριστική η μαρτυρία της Εβραίας από την Πάτρα Αιμιλίας Βελέλλη που αναφέρεται με συγκίνηση και ευγνωμοσύνη στον Ηλία Μιχαλόπουλο και την οικογένειά του στο χωριό Μιχαλέικαστο Παναχαϊκό.[9] Ανήμερα της εθνικής εορτής της 25ης Μαρτίου 1944 έγινε η μεγάλη επιχείρηση για τη σύλληψη όσων εβραϊκών οικογενειών είχαν μείνει στα σπίτια τους. Οι περισσότερες συλλήψεις έγιναν στα Ψηλά Αλώνια, όπου ζούσαν οι πιο εύποροι Πατρινοί. Από την Πάτρα εκτοπίστηκαν 213 Εβραίοι. Μεταπολεμικά η εβραϊκή κοινότητα της Πάτρας διαλύθηκε, αφού όσοι επέζησαν μετανάστευσαν είτε στην Αθήνα είτε στο εξωτερικό (Ισραήλ και ΗΠΑ). Το 1959 στην Πάτρα ζούσαν μόνον 49 Εβραίοι.[10] Τα κειμήλια από την εβραϊκή συναγωγή της Πάτρας εκτίθενται στο Εβραϊκό Μουσείο της Αθήνας.



Η μνήμη
Ο παραλογισμός των ναζί δεν σταμάτησε μόνο στους εβραϊκούς πληθυσμούς, αλλά και σε όσους θεωρούσαν κατώτερες φυλές, όπως οι Ρομά κ.ά. Στην περίπτωση των Εβραίων όμως πήρε τη μορφή μιας θηριώδους γενοκτονίας που προηγούμενό της δεν είχε υπάρξει. Το παρόν άρθρο συντάχθηκε με αφορμή και την επέτειο από την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου. Μέχρι πρόσφατα δεν μαθαίναμε από την επίσημη ιστορία ότι ένας από τους πρώτους Έλληνες αξιωματικούς που σκοτώθηκε στο Αλβανικό Μέτωπο ήταν ο Εβραίος Μαρδοχαίος Φριζής από τη Χαλκίδα. Επίσης, πέρασαν πάρα πολλά χρόνια και χρειάστηκαν έξωθεν παρεμβάσεις ώσπου ο Δήμος Θεσσαλονίκης να φτιάξει ένα μνημείο αντάξιο της θυσίας των Ελληνοεβραίων σε κεντρικό σημείο της πόλης, το οποίο μόλις το 2006 τοποθετήθηκε στη μαρτυρική πλατεία Ελευθερίας.[11] Οφείλουμε ως ελάχιστο φόρο τιμής σε όλους όσοι θυσιάστηκαν να καλλιεργούμε και να ποτίζουμε το δέντρο της μνήμης. Η σκιά του θα μας προφυλάξει από τις γενοκτονίες του μέλλοντος...




[1] Richard J. Evans, Η έλευση του Γ΄ Ράιχ, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2013, σελ. 169.
[2] Άννα-Μαρία Δρουμπούκη, «Πρωτόκολλο θανάτου με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες», εφημερίδα Η Καθημερινή, 3 Οκτωβρίου 2016.
[3] ό.π.
[4] Mark Mazower, Στην Ελλάδα του Χίτλερ – Η εμπειρία της Κατοχής, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, σελ. 263.
[5] ό.π., σελ. 265

[6] Mark Mazower, Θεσσαλονίκη, πόλη των φαντασμάτων – Χριστιανοί, μουσουλμάνοι και Εβραίοι 1430-1950, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2006.

[7] Mark Mazower, Στην Ελλάδα του Χίτλερ – Η εμπειρία της Κατοχής, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, σελ. 272.
[8] Μαρία Φιλοσόφου, Κατοχή και Αντίσταση στην Αχαΐα, Κοινωνικές και εκπαιδευτικές διαστάσεις, τόμος Α΄, ανέκδοτη διδακτορική διατριβή, Πάτρα 2010, σελ. 234.
[9] Μαρία Φιλοσόφου, ό.π., σελ. 240.
[10] ό.π., σελ. 248.
[11] Άννα Μαρία Δρουμπούκη, Μνημεία της Λήθης – Ίχνη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2014, σελ. 295.


Τρίτη 25 Οκτωβρίου 2016

ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ :"Οι Πασατέμποι" και "Θεατρική Διαδρομή"

 Δήθεν Αδιάφοροι,Θεατρική ομάδα: Οι Πασατέμποι.




Για τρίτη συνεχή χρονιά οι "ΔΗΘΕΝ ΑΔΙΑΦΟΡΟΙ" μέσα στο καθιερωμένο πλέον για πολλά χρόνια, τρίμερο εκδηλώσεων που διοργανώνουν στο λιμάνι των Αλυκών στο τέλος Αυγούστου ,ανέβασαν με μεγάλη επιτυχία τη θεατρική παράσταση «ΔΥΜΗ-ΔΕΙΑ».

Πρόπερσι ξεκινήσαμε με κάτι ελαφρύ και ολίγον τι απλόν
που ούτε τους υποκριτάς εκούρασεν, ούτε και το κοινόν.
Στη μνήμη αναζητήστε την Τασούλα, την μικρή μας ορφανή
που αν και έπαθε πολλά δεινά, εν τέλει της χαμογέλασε η ζωή.
Πέρυσι ήρθε η Λυσικράτη μ' όλας τας φίλας της μαζί
και κατάφεραν να στήσουν μια χώρα πάλι απ' την αρχή.
Μα αν και είχε δια τους υποκριτάς ολίγας απαιτήσεις,
δημιούργησε ανάγκη εις το κοινό προς σκέψης διεισδύσεις.
Εφέτος, ετέρα σκέψις με ώθησε ν' αλλάξω ολίγον συνταγή
και εις μονοπάτι γνώριμον να κάνω μιαν παραλλαγή.
Ούτως, επέλεξα δια εσας τον Μποστ και τη δική του Μήδεια,
μα εκ διαστροφής παραλλαγών δεν την ποθούσα ίδια.
Με σεβασμό στον Μποστικό καμβά στάθηκα όσο μπορούσα
και πινελιές του σήμερα και του εδώ επάνω του σκορπούσα.
Εν τέλει, η Μήδεια του Μποστ βαφτίστηκε ΔΥ-ΜΗ-ΔΕΙΑ,
για να θυμίζει στο κοινό τη Δύμη και τη Μήδεια.
Στο έργο, νέες φιγούρες φτιάχτηκαν που ίσως κι αναγνωρίσετε,
εάν εις του μύθου την πλοκήν προσεκτικά εντρυφήσετε.
Και μουσικήν αυθεντική θα έχει και άσματα δια στομάτων,
που θα διανθίσουν τη ροή των ανθρωπίνων παθημάτων.
Ωστόσο, οι υποκριταί το εγχείρημα τα βρήκαν πιο απαιτητικόν,
και εις Βαθύαλον διεπίστωσαν ύφος σκληρόν και αυστηρόν.
Μα, δε σας κρύβω βέβαια και τις δικάς μου ανησυχίας,
γιατί αυτό που θα δείτε, κρύβει πολλάς αλληγορίας.
Σίγουρα δε θα' χει το χαχανητό των περασμένων χρόνων,
το γέλιο όμως προσδοκώ να δω στο πρόσωπο των θεατών των όλων.
Λέει ο σκηνοθέτης Βαθύαλος.

Πρόσωπα (με σειρά εμφάνισης):Κορυφαία του χορού: Δώρα Βέτσου Χορός:
Κωνσταντίνα Ντεμίρη,Κωνσταντίνα Μπουχέλου,Αγγελική Μπουχέλου,Χριστίνα Μπάλα,Καλλιόπη Στεφανοπούλου,Καλλιόπη Βούρδουλα,Ζωή
Παπαδοπούλου,Μάρω Λιάπη,Τροφός: Κυρία Ρο, Παιδαγωγός: Αγκαλίτσας,Πολυ (καλόγρια): Ελένη Χολέβα,Γιάννης(κρητικος): Γιώργος Μαντζώρος,Μητερα Σοφία: Δημοσθένης Παπάς: Αγκαλίτσας Παπάς: Βαθύαλος Ψαράς:Φω,Θεραπαινιδα Α: Ζωή Καραβότα,Θεραπαινιδα Β: Αδαμαντία Γκρέκου,Δυ-μη-δεια: Δημήτρης Ηλιόπουλος, Γιόκας: Αχιλλέας Κανελλόπουλος, Γιος:
Σπύρος Παπαδημητρόπουλος,Οιδίποδας:Βαθυαλος,Αντιγόνη: Κωνσταντίνα Μπουχέλου,Ισμήνη: Μάρω Λιάπη,Ευριπίδης: Κανελλος Κανελλόπουλος,Δήμαρχος: Πέπη Κουτρουμάνη, Γραμματικος: Βασίλης Αργυρόπουλος,Καλόγερος: Γιώργος Μαντζώρος,Ιάσων: Μεσιε Νταρλά,Εξαγγελος: Νίκος
Τσόκος,Υποβολέας:Γερασιμίνα Κότσαλη,Μουσικοί: Δώρα Βέτσου,Μιλτιάδης Κωτσόκολος,Φραγκούλης Αγουρίδης,Ανδρέας Αγουρίδης,Τάκης Βέτσος,Νίκος Γιαννόπουλος. 
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ :Μακιγιάζ: Αγγελική Μπαγουρδη
Κωνσταντίνα Ντεμιρη,Ελένη Τριανταφυλλοπούλου,Ήχος - Φώς:
Παναγιώτης Καμπάς,Ηλεκτρολόγοι:Νίκος Ραγκαβάνης,Νίκος
Κανελλόπουλος,Σκηνοθεσία: Βαθύαλος,Σκηνικά-κοστούμια: Δήθεν Αδιάφοροι,Θεατρική ομάδα: Οι Πασατέμποι.

Eκτός από την παράσταση ,στο τριήμερο υπήρξαν και παράλληλες
εκδηλώσεις στο χώρο που διαμόρφωσαν οι ίδιοι με πολύ μεράκι όπως έκθεση χειροτεχνών και μουσικές εκδηλώσεις.
Μπορείτε να παρακολουθείτε τις δράσεις των “ΔΗΘΕΝ ΑΔΙΑΦΟΡΩΝ “στη σελίδα τους στο Facebook : https://www.facebook.com/dithenadiaforoi/
καθώς και στο ιστολόγιό τους http://dithenadiaforoi.blogspot.gr/


Η Θεατρική Διαδρομή


Η Θεατρική Διαδρομή, μία νεοσύστατη ερασιτεχνική θεατρική ομάδα, μας συστήθηκε το καλοκαίρι μέσα από το έργο «Η αυλή των θαυμάτων» του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Δημιουργήθηκε στα πλαίσια του πολιτιστικού τομέα της Ι.Δ.Ε.Α (Ιδέες Δημιουργίας Ενεργών Ατόμων), με όραμα να συμμετάσχει με τη δράση της στα θεατρικά τεκταινόμενα.

Η Ι.Δ.Ε.Α αποτελεί μια πολυδιάστατη δράση, η οποία κινείται σε πολιτιστικό, κοινωνικό, αθλητικό, οικολογικό και ψυχαγωγικό επίπεδο. Στόχος της είναι η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής με ομαδικές δημιουργικές παρεμβάσεις. Στα πλαίσια αυτά, κάθε ενεργό άτομο που θέλει να δημιουργήσει, έχει τη δυνατότητα να υλοποιήσει το όραμά του φτιάχνοντας μια συγκροτημένη ομάδα και δουλεύοντας πάνω σε αυτό. Έτσι, λοιπόν, «γεννήθηκε» και η Θεατρική Διαδρομή.

Η Αγγελική Χριστοπούλου, καθηγήτρια φιλόλογος, ασχολούμενη χρόνια με το ερασιτεχνικό θέατρο, δημιούργησε μία ομάδα, η οποία απαρτίζεται κατά κύριο λόγο από φοιτητές. Είναι άτομα με αγάπη για την τέχνη του θεάτρου, καθώς έχουν συμμετάσχει σε αρκετές ερασιτεχνικές παραστάσεις. Έτσι, τον Οκτώβρη του 2015 ξεκίνησε η γνωριμία της ομάδας, η εξοικείωση της με το έργο κι έπειτα έλαβαν χώρα οι πρόβες.

Το έργο που επιλέχθηκε ως αφετηρία αυτού του θεατρικού ταξιδιού είναι «Η αυλή των θαυμάτων» του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Ένα έργο ορόσημο της μεταπολεμικής δραματουργίας, που αναδεικνύει ρεαλιστικούς χαρακτήρες, πραγματεύεται διαχρονικές αξίες και θίγει σημερινά προβλήματα. Στη δεκαετία του ΄50, σε μία αυλή του Βύρωνα, συνυπάρχουν οι ψυχές και οι ιστορίες των ανθρώπων που κατοικούν εκεί και συνθέτουν ένα χαρακτηριστικό ψηφιδωτό της λαϊκής κοινωνίας της εποχής. Με διαφορετικές καταβολές, αλλά συνδετικό στοιχείο την αγωνία για επιβίωση και καλύτερη ζωή, τα πρόσωπα εκφράζουν και ζουν τις χαρές και τις λύπες τους, τα όνειρα και τις απογοητεύσεις τους. Η φιλία, η συντροφικότητα, ο ρομαντικός, ανεκπλήρωτος έρωτας, η αγάπη, η απιστία, οι ανθρώπινες αδυναμίες, οι οποίες αποβαίνουν ολέθριες, η προσφυγιά, ο ξεριζωμός, η οικονομική ανέχεια και το ευμετάβλητο της ζωής είναι καταστάσεις που αναδεικνύονται μέσα από την καθημερινότητα των ηρώων. Η τελική τους συντριβή επέρχεται με τη βίαιη άφιξη της νέας εποχής καταστρέφοντας την αυλή για την ανοικοδόμηση πολυκατοικιών.

Η παράσταση έλαβε χώρα στην κατάμεστη αίθουσα του ΕΠΑ.Λ Κ. Αχαΐας, στις 25 Ιουλίου. Συγκινητική ήταν η ανταπόκριση του κοινού στο κάλεσμα της ομάδας αντί εισιτηρίου να προσφέρουν τρόφιμα για τις άπορες οικογένειες της περιοχής μας.

Τέλος, η ομάδα θέλησε να αφιερώσει την παράσταση σε δύο ξεχωριστούς ανθρώπους που έφυγαν νωρίς από κοντά μας, στους καθηγητές Γιάννη Κωστόπουλο και στη σύζυγο του Λίτσα.

Η ταυτότητα της παράστασης:
Έπαιξαν με αλφαβητική σειρά: Αθανασία Τακοπούλου, Αντωνία Λοτσάρη, Ασημίνα-Σοφία Χριστοπούλου, Γιάννης Κουτρουμάνης, Γιάννης Παναγόπουλος, Γιώργος Γκρέκας, Έφη Τρουπή, Ηρώ Κουτρουμάνη, Μαρία Κουρούσια, Σπύρος Δριμάλας, Σωτήρης Δριμάλας, Τάσος Χρυσόπουλος
Σκηνοθεσία: Αγγελική Χριστοπούλου


Παρασκευή 21 Οκτωβρίου 2016

Επανάσταση στην Αχαγιά;

Τάσος Γιακουμής

Γιατρός Κ.Υ Κ. Αχαΐας, 
Πρόεδρος  Ένωσης Ιατρών Νοσοκομείων  Αχαΐας

             Διαβάσαμε στο προηγούμενο τεύχος της Πολιτείας για την επιγραφή που διεκδικεί ο Δήμος Δυτικής Αχαΐας από το Fitzwilliam Museum του Κέμπριτζ*, σαν αναπόσπαστο κομμάτι της τοπικής ιστορίας. Πέρα από τις ευχές για την ευόδωση της προσπάθειας αυτής, ας αναλογιστούμε τί σήμαινε εκείνη η επανάσταση: Σε μία περίοδο που οι Ρωμαίοι είχαν κατακτήσει τον τότε γνωστό κόσμο, στο απαύγασμα της οικονομικής τους ευμάρειας και ενώ είχαν εξαγοράσει με αυτονομία τους ταγούς της μέχρι πρότινος Αχαϊκής Συμπολιτείας, οι φτωχές μάζες των καλλιεργητών και των εργατών βρίσκονταν σε οικτρή κατάσταση, εξαιτίας των χρεών και της δουλείας που επέβαλλαν οι Ρωμαίοι και οι συνεργάτες τους. Στη Δύμη, τη σημαντικότερη κατά πολλούς πόλη του Κοινού της Αχαΐας, ο Σώσος του Ταυρομενέα, ο Δομίσκος του Εχεσθένους και ο Τιμόθεος του Νικέα, βρέθηκαν επικεφαλής μιας λαϊκής επανάστασης, που σκοπό δεν είχε μόνο την αποτίναξη του ρωμαϊκού ζυγού, αλλά την εγκαθίδρυση μιας δημοκρατικής κοινωνίας. Έκαψαν τα αρχεία των χρεών των πολιτών της Δύμης και έφτιαξαν νόμους που προήγαν τη Δημοκρατία και τον κοινωνικό έλεγχο.

Η επιγραφή αφηγείται το ιστορικό της εξέγερσης και της καταδίκης σε θάνατο των πρωταιτίων, έτσι όπως καταγράφηκε μεταγενέστερα, το 144 π.Χ., από τον Κόιντο Φάβιο Μάξιμο, ανθύπατο της Μακεδονίας, υπεύθυνο της καταστολής της εξέγερσης. Γιατί επανερχόμαστε και σ’ αυτό το τεύχος; Διότι οι αρχαίοι Δυμαίοι μας διδάσκουν ότι, ακόμα κι αν δεν φαίνεται στον ορίζοντα καμιά προοπτική, όταν οι δυνάμεις της συντήρησης έχουν επικρατήσει κατά κράτος, οι λαοί βρίσκουν το δρόμο της λύτρωσης με κάθε τίμημα. Η επιγραφή αυτή δεν αφορά στη Δύμη μόνο, αλλά είναι κληρονομιά για όσους δεν επιλέγουν την υποταγή και ψάχνουν να βρουν διέξοδο, για όσους δεν επιλέγουν … να μείνουν στ’ αυγά τους.

Ο Κολοκοτρώνης και οι … Αχαγιές


1807. Η Φιλική Εταιρεία δεν έχει ιδρυθεί, σχέδιο Επανάστασης δεν υπάρχει. Οι κλέφτες φευγάτοι στα Επτάνησα, τα οποία κατείχαν οι Ρώσοι σ’ αυτή τη φάση των Ναπολεόντειων πολέμων. Η Ρωσία κηρύττει τον πόλεμο στους Οθωμανούς και οι άτακτοι παίρνουν εντολή να τους συνδράμουν επιστρέφοντας στην Πελοπόννησο. «Επήρα διαβατήριο, επήγα εις την καθέδρα της Ρεπούμπλικας εις τους Κορφούς, εκεί με έδωσαν την άδεια δια να κτυπώ στεριάς και θαλάσσης τους Τούρκους, όθεν με εβόλιε. Επήρα και μια ογδοηνταριά στρατιώτες της ξηράς και επήγα πλησίον της Πάτρας, Αχαγιές λεγόμενο, και έκαψα τα σπίτια, τες ιδιοκτησίες, τα μαγαζιά του Σαΐταγα, και έπειτα επέστρεψα εις τη Ζάκυνθο. Οι Ζακύνθιοι, επειδή και είχαν ανάγκην από τροφάς φερμένας από την Πελοπόννησον, έκαμαν μιαν αναφορά εις την Διοίκησιν, και έλεγαν ότι να μη χτυπήσουν πλέον το Μοριά, διότι οι Τούρκοι δεν εδέχοντο τους πηγαίνοντας εκεί δια εμπόριο· έτσι η κυβέρνησις μ’ εμπόδισε να κτυπήσω την ξηρά και διετάχθηκα μόνο να περιοριστώ εις τον πόλεμον της Αγίας Μαύρας»**.

Ο Σαΐτ Αγάς ήταν μεγαλογεωκτήμονας. Από το 1794 ήταν εγκατεστημένος στην περιοχή, με περιουσία που εκτεινόταν από την Πάτρα (το αρχοντικό του βρίσκονταν στο Τάσι) μέχρι την Ηλεία. Η κίνηση του Κολοκοτρώνη ήταν στα πλαίσια της οικονομικής και στρατιωτικής αποδυνάμωσης των Τούρκων, μολονότι σε προηγούμενο εδάφιο των απομνημονευμάτων του αναφέρει ότι το κίνητρό του ήταν η εκδίκηση για το φόνο των δικών του. Όπως κι ο ίδιος αναλύει με γλαφυρότητα, τα οικονομικά αποτελέσματα μιας επιδρομής είναι ακόμα πιο σύνθετα από τα στρατιωτικά, τέτοια που μπορεί να ανασταλεί ακόμα και η συνέχιση της επιδρομής. Στις … Αχαγιές κάηκαν οι μύλοι του Σαΐτ Αγά και πιάστηκαν όμηροι πολλοί από το προσωπικό του, αλλά ο μεγιστάνας αυτός της εποχής «έφυγε» εν ειρήνη το 1819. Η Αχαγιά ξεθεμελιώθηκε από τον Ιμπραήμ αργότερα και πήρε έναν αιώνα να συνέλθει.

Γιατί καταπιανόμαστε μ’ αυτό το μικρό θραύσμα ιστορίας; Διότι είναι πηγή γνώσης και συγκίνησης, που μας βοηθά όμως να κατανοήσουμε τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις του σήμερα ξεφεύγοντας από τη μιζέρια μιας στατικής αντίληψης για τα γεγονότα. Για παράδειγμα, οι Αλυκές δεν ήταν μόνο ψαροχώρι. Ήταν το λιμάνι που αποβιβάζονταν οι επαναστάτες της εποχής …

* http://politeiamag.blogspot.gr/2016/04/blog-post_61.html
** Κολοκοτρώνη, Διήγησις συμβάντων της Ελληνικής Φυλής από τα 1770 έως τα 1836, εκδ. ΒΙΠΕΡ, τόμ. 64.  


Δευτέρα 17 Οκτωβρίου 2016

Απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και οι εργασιακές μεταβολές στη μνημονιακή περίοδο

Γιώργος Διαγουρτάς
MSc ΟικονομικώνΕπιστημών



Μεταβολές στο είδος των συμβάσεων εργασίας στην περίοδο των προγραμμάτων προσαρμογής

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

To συγκεκριμένο άρθρο είναι το πρώτο μιας σειράς τριών άρθρων που αφορούν τις μνημονιακές μεταβολές στις εργασιακές σχέσεις, που έχουν συντελεστεί στη χώρα την περίοδο των προγραμμάτων προσαρμογής (2010 έως σήμερα).
Το παρόν άρθρο αναφέρεται στις μεταβολές του είδους των συμβάσεων εργασίας μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου. Με την ΠΥΣ 6/28.2.2012 Ν 4093/2012 το γνωστό και ως “Μνημόνιο 2” της κυβέρνησης Παπαδήμου και την «Έγκριση Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013 - 2016 - Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής Ν 4046/2012 και του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013», που ψηφίστηκε από την κυβέρνηση Σαμαρά το φθινόπωρο του 2012, επήλθαν σημαντικότατες τροποποιήσεις στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων, με θεσμικά κυρίαρχη αυτή της τροποποίησης του συστήματος καθορισμού των κατωτάτων ορίων των αποδοχών των εργαζόμενων όλης της χώρας. Νόμοι που άλλαξαν ριζικά το status quo των εργασιακών σχέσεων και των εργασιακών δικαιωμάτων επιφέροντας βαρύτατα πλήγματα στους εργαζόμενους και ελευθερία κινήσεων στους εργοδότες.

Η ύφεση της ελληνικής οικονομίας και η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης, που ενισχύθηκε με τη θέσπιση των νέων εργασιακών νόμων, επέφεραν ριζικές αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις. Σύμφωνα με τις τριμηνιαίες εκθέσεις εργατικού δυναμικού της ΕΛ.ΣΤΑΤ. το 4ο τρίμηνο του 2009 το μερίδιο των μερικώς απασχολούμενων στο σύνολο των εργαζόμενων ήταν μόλις 6,2%, ενώ το 48,5% κατέφυγε σε αυτή την επιλογή, γιατί δυσκολευόταν να βρει εργασία πλήρους απασχόλησης (υποαπασχολούμενοι). Δύο χρόνια αργότερα, στο 4ο τρίμηνο του 2011 η οικονομική ύφεση και η αύξηση της ανεργίας επέφερε αύξηση του ποσοστού εργαζόμενων μερικής απασχόλησης στο 7,1% (14,5% αύξηση) και μικρή αύξηση των εργαζόμενων που αδυνατούσαν να βρουν πλήρη απασχόληση σε 58,3%. Μετά από την ψήφιση του “Μνημονίου 2” και των εφαρμοστικών νόμων το 2012, στις αρχές και στα τέλη του 2012 αντίστοιχα, πλέον στο 1ο τρίμηνο του 2016 το ποσοστό εργαζόμενων μερικής απασχόλησης έχει εκτοξευθεί στο 9,8% (αύξηση 38%) και το ποσοστό υποαπασχολούμενων έχει φτάσει στο 69,1%.

Είναι φανερό πως το μερίδιο των μερικώς απασχολούμενων και των υποαπασχολούμενων αυξάνεται με όλο και μεγαλύτερους ρυθμούς στη χώρα μας. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη τα στοιχεία του «ΕΡΓΑΝΗ»[1] το μερίδιο των νέων συμβάσεων εργασίας μερικής απασχόλησης ή εκ περιτροπής εργασίας (ευέλικτων μορφών εργασίας) στο σύνολο των συμβάσεων αυξάνεται συνεχώς. Ενώ το ποσοστό των νέων προσλήψεων πλήρους απασχόλησης το 1ο εξάμηνο του 2014 ήταν 54,18% (Γράφημα 1), το 1ο εξάμηνο του 2016 έχει μειωθεί στο 48,44% (Γράφημα 2).

Την ίδια στιγμή που το ποσοστό των νεων συμβάσεων μερικής απασχόλησης αυξήθηκε από 33,94% σε 37,51% και το ποσοστό των νέων συμβάσεων εκ περιτροπής εργασίας[2] από 11,87% σε 14,05%

Γράφημα 1













Γράφημα 2












Μάλιστα μόνο για τον Ιούνιο του 2016 (Γράφημα 3) το ποσοστό νέων προσλήψεων με σύμβαση πλήρους απασχόλησης μειώθηκε και έφτασε το 44,3% έναντι 49,49% τον Ιούνιο του 2014 (Γράφημα 4).


Γράφημα 3












Γράφημα 4











Σύμφωνα και με το Διεθνή Οργανισμό Εργασίας (ILO) η σύνθεση των νέων συμβάσεων εργασίας εμφάνισε μεγάλες μεταβολές την πενταετία 2009-2013. Τα ποσοστά είναι παρόμοια με του «ΕΡΓΑΝΗ». Ενώ το 2009 το ποσοστό των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε νέες συμβάσεις αγγίζει το 80%, το 2013 πλησιάζει κοντά στο 50% (Γράφημα 5). Με τις νέες συμβάσεις μερικής απασχόλησης και εκ περιτροπής εργασίας να υπερδιπλασιάζονται.
Γράφημα 5













Αν συγκρίνουμε με έτος βάσης το 2008, από το 2008 έως το 1ο τρίμηνο του 2014 ενώ οι θέσεις εργασίας μειώνονται στην Ελλάδα σε ποσοστό μεγαλύτερο του 20%, το ποσοστό των μερικώς απασχολούμενων το ίδιο διάστημα αυξάνεται πάνω από 20% (Γράφημα 6).

Γράφημα 6
  














Σύμφωνα και με τη Eurostat το ποσοστό των υποαπασχολούμενων (δηλαδή των εργαζόμενων που εργάζονται σε καθεστώς μερικής απασχόλησης ενώ θα επιθυμούσαν να εργάζονται σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης) στο σύνολο των εργαζόμενων για το 2015 στην Ελλάδα ήταν κοντά στο 7% (έναντι περίπου 5% στο σύνολο της Ε.Ε.), ποσοστό που την κατατάσσει στην 3η θέση ως χώρα στην Ε.Ε. μετά από την Κύπρο και την Ισπανία (Γράφημα 7). Για το ίδιο έτος το μερίδιο των υποαπασχολούμενων στο σύνολο των μερικώς απασχολούμενων ξεπερνά το 70%, ποσοστό που κατατάσσει την Ελλάδα στην 1η θέση στις χώρες της Ε.Ε., όταν ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ε.Ε. δεν ξεπερνά το 25% (Γράφημα 8). Συνεπώς, το επιχείρημα των συστημικών οικονομολόγων και Μ.Μ.Ε. πως η αναδιάρθρωση στην αγορά εργασίας και η μεγαλύτερη ευελιξία είναι απαραίτητη για να συγκλίνουμε ως χώρα με τις εργασιακές σχέσεις που επικρατούν στα υπόλοιπα κράτη της Ε.Ε. (19,6% το μερίδιο των συμβάσεων μερικής απασχόλησης στην Ε.Ε. και 9,3% στην Ελλάδα) αποδομείται από τα στοιχεία της EUROSTAT. Αν και πράγματι συγκλίνουμε, χρόνο με το χρόνο, ως χώρα στο ποσοστό των συμβάσεων μερικής απασχόλησης στην Ε.Ε. είναι πολύ μεγαλύτερο το ποσοστό των εργαζομένων στην Ελλάδα που αναγκάζονται να συνάψουν σύμβαση μερικής απασχόλησης, γιατί αδυνατούν να βρουν εργασία πλήρους απασχόλησης, σε σύγκριση με το σύνολο της Ε.Ε. Αυτό συμβαίνει γιατί το μεγαλύτερο μέρος των συμβάσεων μερικής απασχόλησης στην υπόλοιπη Ε.Ε. συνάπτεται κυρίως από μητέρες ή φοιτητές που επιθυμούν ένα πρόσθετο εισόδημα για να συντηρήσουν την οικογένειά τους ή για να πληρώσουν τις σπουδές τους αντίστοιχα, και όχι από εργαζομένους που αδυνατούν να βρουν εργασία πλήρους απασχόλησης και να συντηρήσουν αξιοπρεπώς την οικογένειά τους.

Γράφημα 7
Ποσοστό υποαπασχολούμενων εργαζόμενων ηλικίας 15-74,ετήσιος  μ.ο 2015





Γράφημα 8
Ποσοστό υποαπασχολούμενων μερικώς απασχολούμενων ηλικίας 15-74, ετήσιος μ.ο. 2015
















Σύμφωνα με τα παραπάνω, οι συνέπειες των μνημονιακών πολιτικών και της οικονομικής ύφεσης στη χώρα είχαν και εξακολουθούν να έχουν, όσων αφορά τον τύπο και το είδος των εργασιακών σχέσεων, τα εξής χαρακτηριστικά:
  Το ποσοστό των εργαζομένων με ευέλικτη μορφή εργασίας αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς από το 2009 και μετά. Παρά τη μεγάλη μείωση των θέσεων εργασίας, υπάρχει μεγάλη αυξήση των θέσεων εργασίας με ευέλικτη μορφή απασχόλησης . 
 Το ποσοστό των υποαπασχολούμενων μερικώς απασχολούμενων αυξάνεται και αυτό με υπερβολικά γρήγορους ρυθμούς ξεπερνώντας κατά πολύ το Μ.Ο. της Ε.Ε. .Tο στοιχείο αυτό δείχνει πως εκτός από το πολύ υψηλό ποσοστό ανεργίας που μαστίζει τη χώρα, υπάρχει και ένας πολύ μεγάλος και συνεχώς αυξανόμενος αριθμός εργαζόμενων που δεν είναι ικανοποιημένος από την εργασιακή σχέση που έχει συνάψει.







[1]Το ΕΡΓΑΝΗ συλλέγει στοιχεία από το Μάρτιο του 2014
[2]Ως εκ περιτροπής απασχόληση θεωρείται η απασχόληση κατά λιγότερες ημέρες την εβδομάδα η κατά λιγότερες εβδομάδες το μήνα η κατά λιγότερους μήνες το έτος ή και συνδυασμός αυτών κατά πλήρες ημερήσιο ωράριο εργασίας.