Πέμπτη 31 Αυγούστου 2017

ΤΑ ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΧΑΪΑΣ

Παναγιώτης Κανελλάκης
Γενικός Γιατρός
Μέλος της Κίνησης Υπεράσπισης Δικαιωμάτων Προσφύγων και Μεταναστών/τριών Πάτρας

Σάββατο, 3 Ιουνίου 2017
Στα επείγοντα περιστατικά του Κέντρου Υγείας Κάτω Αχαΐας μπαίνει ένας Πακιστανός μετανάστης (θα τον λέμε «Μοχάμεντ») με σοβαρό τραύμα στο κεφάλι. Μας αναφέρει ότι τον χτύπησαν στο κεφάλι με τσάπα. Έχουμε ήδη καλέσει το ασθενοφόρο για άλλο επείγον περιστατικό, οπότε μπαίνει στο ασθενοφόρο κι ο Μοχάμεντ για να υποβληθεί σε έλεγχο στο νοσοκομείο. Μαζί μπαίνω κι εγώ ως συνοδός ιατρός.

Η διακομιδή αποδεικνύεται ιδανική ευκαιρία για να μάθω την ιστορία του. Μου είπε ότι δούλευε σε χωράφι κοντά στο χωριό Λάππα και καθώς ήταν απλήρωτος, πήγε -για πολλοστή φορά- να ζητήσει τα δεδουλευμένα του. «Κουμάντο» έκανε ένας επιστάτης με καταγωγή από το Μπαγκλαντές. Καθώς ο τελευταίος αρνήθηκε να πληρώσει, ο Μοχάμεντ απευθύνθηκε στο «αφεντικό», που εκείνη τη μέρα βρισκόταν στο χωράφι. Αυτός τον παρέπεμψε στον επιστάτη, ο επιστάτης του είπε να φύγει και καθώς ο Μοχάμεντ επέμεινε, δέχθηκε από τον επιστάτη την «τσαπιά» στο κεφάλι – με την ξύλινη λαβή, η οποία μάλιστα έσπασε στα δύο!

Στη συνέχεια ο Μοχάμεντ περπάτησε περίπου 30 λεπτά, ώσπου να φθάσει στο χωριό. Αμέσως κλήθηκε η αστυνομία, πήγαν μαζί στο χωράφι, όπου όμως πλέον δεν υπήρχε κανείς και τελικά η αστυνομία τον άφησε στο Κέντρο Υγείας, προκειμένου να του δοθούν οι πρώτες βοήθειες.

Ο Μοχάμεντ αποδείχθηκε τυχερός, καθώς το τραύμα ήταν μόνο εξωτερικό. Δεν έφτανε όμως αυτό. Τα χρήματα που του οφείλονταν ήταν για αυτόν πολύ σημαντικά, ενώ είχε πληγωθεί και η αξιοπρέπεια του ως ανθρώπου και ως εργαζόμενου. Με τη συνδρομή της Κίνησης Υπεράσπισης Δικαιωμάτων Προσφύγων και Μεταναστών/τριών Πάτρας, το περιστατικό πήρε δημοσιότητα, κατατέθηκε καταγγελία στην Επιθεώρηση Εργασίας και μηνυτήρια αναφορά στο Αστυνομικό Τμήμα Κάτω Αχαΐας.

Ανεξάρτητα από την τελική έκβαση της υπόθεσης και τις ποινικές ευθύνες που θα καταλογιστούν, το περιστατικό είναι πολύ σοβαρό και εγείρει το ζήτημα των συνθηκών εργασίας των μεταναστών εργατών στα χωράφια της Δυτικής Αχαΐας (και όχι μόνο). Είναι αυτό το μοναδικό περιστατικό εργοδοτικής ασυδοσίας ή απλά έτυχε να γίνει γνωστό; Υπάρχουν κι άλλοι μετανάστες απλήρωτοι; Τους παρέχεται το προβλεπόμενο από το νόμο εργόσημο; Υπάρχουν άλλα περιστατικά βιαιοπραγίας που δεν έχουν καταγγελθεί;

Είναι πρόσφατη η καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την υπόθεση της Μανωλάδας, όταν το 2013 οι επιστάτες μεγάλης αγροτικής επιχείρησης είχαν ανοίξει πυρ ενάντια σε δεκάδες Μπαγκλαντέζους εργάτες που ζητούσαν τα δεδουλευμένα μηνών. Το ελληνικό κράτος είχε καταδικάσει τους υπαίτιους αυτού του «πταίσματος» σε ποινές φυλάκισης που μετατράπηκαν σε χρηματική ποινή…

Επίσης, μήπως στο πρόσωπο του Μοχάμεντ αντικατοπτρίζεται και κάθε Έλληνας που αναγκάζεται να δουλέψει (όταν βρίσκει δουλειά) με μισθούς πείνας, συχνά ανασφάλιστος, ώστε να πιάσει η Ελλάδα τους «δημοσιονομικούς στόχους» που συμφωνούν οι ελληνικές κυβερνήσεις με τους «θεσμούς» για να μπει η χώρα σε «τροχιά ανάπτυξης»;

Τα ερωτήματα ρητορικά.
Το συμπέρασμα όμως σαφές και αταλάντευτο.
Η αλληλεγγύη και ο αγώνας των «από κάτω» μπορούν να έχουν αποτέλεσμα – αρκεί να πιστέψουμε στη δύναμή μας…

Πέμπτη 24 Αυγούστου 2017

Ο ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΤΗΝ Π.Ε. ΑΧΑΪΑΣ

Σταύρος Βέρρας
Γεωπόνος
Γενικός Διευθυντής Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής
Περιφ. Δυτ.Ελλάδος
Γενικά στοιχεία για τον Νομό Αχαΐας
Έκταση & έδαφος:
Ο Νομός Αχαΐας έχει συνολική έκταση 3.274 km 2 και χαρακτηρίζεται από έντονες εδαφολογικές αντιθέσεις. Τα εδάφη του είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό τους (60% περίπου) ορεινά και διασχίζονται από μικρούς σχετικά ποταμούς (Βουραϊκό, Σελινούντα και Πείρο) και μικρότερους χείμαρρους, που εκβάλλουν στον Πατραϊκό και Κορινθιακό κόλπο.
Κλίμα:
Το κλίμα στην περιοχή της Αχαΐας είναι εύκρατο και χαρακτηρίζεται ως Μεσογειακό στα παράκτια και ηπειρωτικό στο εσωτερικό και ορεινό τμήμα του Νομού. Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι περίπου 17 έως 18 ο C στην παράκτια περιοχή και χαμηλότερη στις ορεινές περιοχές. Στην Βόρεια παράκτια ζώνη το ετήσιο ύψος βροχής κυμαίνεται μεταξύ 700 και 820 mm περίπου.
Υφιστάμενη κατάσταση στο Τομέα Φυτικής Παραγωγής:

•Ελαιώνες: 210.000 στρ.
•Αμπελώνες για οινοποίηση: 40.000 στρ.
•Κορινθιακή σταφίδα: 46.000 στρ.
•Κηπευτικά υπαίθρια: 35.000 στρ.
•Κηπευτικά υπό κάλυψη: 3.000 στρ.
•Δημητριακά και Αραβόσιτος: 170.000 στρ.
•Εσπεριδοειδή: 6.500 στρ.



Υφιστάμενη κατάσταση στον ΔΗΜΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΧΑΪΑΣ Προοπτικές Ανάπτυξης
•Συνολικός μόνιμος πληθυσμός του Δήμου Δυτικής Αχαΐας: 25.900 κάτοικοι.
•Πληθυσμός που ασχολείται με την γεωργία-κτηνοτροφία-αλιεία: 2.500.
•Ο Αγροτικός τομέας εξασφαλίζει απασχόληση και εισόδημα στον:
- Πρωτογενή τομέα (Γεωργία – Κτηνοτροφία)
- Δευτερογενή τομέα (Μεταποίηση, τυποποίηση κ.ά.)
- Τριτογενή τομέα (Εμπόριο, Αγροτική πίστη, μεταφορές κ.ά.)
Σύνολο απασχόλησης που προσφέρει ο αγροτικός τομέας ίσως είναι
>50% πληθυσμού.

Δυτική Αχαΐα με 354.000 στρέμματα στη διάθεση της Γεωργίας και Κτηνοτροφίας
Κυριότερες καλλιέργειες
•Ελαιώνες: 77.000 στρ. (διάσπαρτα σε όλο το Δήμο)
•Αμπελώνες οινοποιήσιμων ποικιλιών: 25.000 στρ.
•Υπαίθρια οπωροκηπευτικά και πατάτες: 30.000 στρ.
•Κορινθιακή Σταφίδα: 3.200 στρ.
•Θερμοκηπιακές καλλιέργειες (πρώιμα και όψιμα οπωροκηπευτικά και φράουλα): 3.000 στρ.
•Δημητριακά και Αραβόσιτος: 85.000 στρ.
•Λοιπές δενδρώδεις καλλιέργειες (εσπεριδοειδή-πυρηνόκαρπα κ.ά.)
: 1.000 στρ.
•Ιδιωτικοί και δημοτικοί Βοσκότοποι: 110.000 στρ.
•Αιγοπρόβατα: 140.000 και περίπου 1.000 βοοειδή.
•Δύο φυσικά ιχθυοτροφεία
(Πάππας στην περιοχή του Αράξου και Πρόκοπος στην περιοχή του Μετοχίου).

Προβλήματα που υπάρχουν
•Μεγάλο κόστος παραγωγής των γεωργικών προϊόντων
•Παθογένειες χρόνων στην εμπορεία και τη διάθεση των αγροκτηνοτροφικών προϊόντων (αποδιοργάνωση των Συνεταιριστικών Οργανώσεων, μη ύπαρξη ομάδων παραγωγών).
•Αδυναμία χρηματοδότησης των γεωργικών εκμεταλλεύσεων από πιστωτικά ιδρύματα.
•Η ύπαρξη μικρών εκμεταλλεύσεων με μικρό κλήρο, προσανατολισμένων σε παραδοσιακές δραστηριότητες, χωρίς δυνατότητες εκσυγχρονισμού.
•Μεγάλο κόστος αρδευτικού νερού, με γεωτρήσεις κοστοβόρες και αμφίβολης ποιότητας νερού.
•Η απουσία μεγάλων μεταποιητικών μονάδων των αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων.

Προτάσεις και προοπτικές
•Προώθηση και στήριξη μέσα από το ΠΑΑ 2014-2020 των πρώιμων θερμοκηπιακών καλλιεργειών (εκσυγχρονισμός γεωργικών εκμεταλλεύσεων - σχέδια βελτίωσης - Νέοι Αγρότες).
•Στήριξη και διατήρηση της ελαιοκαλλιέργειας. Αύξηση των ποσοτήτων τυποποίησης. Εφαρμογή της στρατηγικής του αγροτικού μάρκετινγκ.
•Βελτίωση των υφιστάμενων υποδομών του πρωτογενή τομέα και δημιουργία νέων (αγροτικός εξηλεκτρισμός, αγροτική οδοποιία, αξιοποίηση βοσκότοπων κ.ά.)
•Άρδευση από το φράγμα Πηνειού ποταμού της πεδιάδας του βορειοδυτικού τμήματος του Δήμου.
•Οι Ομάδες Παραγωγών μπορούν να προσφέρουν στην οργάνωση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, τυποποίηση και εμπορία των παραγόμενων προϊόντων.
•Μη γεωργικές δραστηριότητες σε γεωργικές περιοχές (οικοτεχνία, βιοτεχνία, αγροτουρισμός).
•Προσπάθεια αναβάθμισης της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές, με ιδιαίτερη προσέγγιση στους νέους.
•Στήριξη και προώθηση του αιγοπροβατοτροφικού κλάδου με
- Στήριξη και εκσυγχρονισμό υφιστάμενων κτηνοτροφικών μονάδων
- Βελτίωση κτηνοτροφικών υποδομών (κτηνοτροφικά πάρκα) και ζωοτεχνικών πρακτικών
- Προσπάθεια καθετοποίησης της παραγωγής – μεταποίησης και διάθεσης ποιοτικών προϊόντων από τον παραγωγό με χρηματοδοτικό εργαλείο το ΠΑΑ 2014-2020.
- Εξυγίανση του ζωικού κεφαλαίου με προγράμματα εμβολιασμών που εκτελούν οι Υπηρεσίες μας σε συνεργασία με ιδιώτες κτηνιάτρους.
- Βελτίωση του γενετικού δυναμικού για αύξηση της παραγωγικότητας.
- Απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης των σταυλικών
εγκαταστάσεων.

ΠΟΠ & ΠΓΕ ΟΙΝΟΙ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΑΧΑΪΑΣ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΑΛΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΣΤΟΝ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 1: ΑΜΠΕΛΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ

Προώθηση της Αναδιάρθρωσης των οινοποιήσιμων ποικιλιών
•Προώθηση και ενίσχυση του κλάδου της αμπελοκαλλιέργειας με το κοινοτικό πρόγραμμα Αναδιάρθρωσης και μετατροπής αμπελώνων, ιδιαίτερα ποικιλιών με εξαιρετικά χαρακτηριστικά για παραγωγή οίνων ΠΟΠ (Μαυροδάφνη, Μοσχάτο Πατρών) και ΠΓΕ.
•Πολύ σημαντικό αναπτυξιακό πρόγραμμα για την περιοχή που δημιουργεί έναν σύγχρονο παραγωγικό αμπελώνα με πολλαπλά οφέλη

Εκτελούμενο από τις Υπηρεσίες μας πρόγραμμα αναδιάρθρωσης αμπελώνων

- Αμπελουργική περίοδος 2014-2015
Π.Ε. Αχαΐας: Συνολική έκταση 2.800 στρέμματα αμπελιών.
Απορροφούμενο ποσό: 4.730.000 € (50% του συνόλου της χώρας)
Δήμος Δυτικής Αχαΐας:
Εντάχθηκαν 193 παραγωγοί με 2.450 στρέμματα και 4.021.000 €
-Αμπελουργική περίοδος 2015-2016
Π.Ε. Αχαΐας: Συνολική έκταση 3.250 στρέμματα αμπελιών.
Εντάχθηκαν 315 παραγωγοί.
Απορροφούμενο ποσό: 5.800.000 €. (Σύνολο χώρας: 10.000.000 €)
Δήμος Δυτικής Αχαΐας:
Εντάχθηκαν 251 παραγωγοί με 2.940 στρέμματα και 4.930.000 €
-Αμπελουργική περίοδος 2016-2017
Π.Ε. Αχαΐας: Συνολική έκταση 2.000 στρέμματα αμπελιών.
Εντάχθηκαν 204 παραγωγοί.
Απορροφούμενο ποσό: 3.520.000 €. (Σύνολο χώρας: 10.000.000 €)
- Αμπελουργική περίοδος 2017-2018
Έχουν ήδη κατατεθεί

Παραγωγή Οίνων σε ποσότητες στον Νομό Αχαΐας

•Στο Νομό Αχαΐας υπάρχουν 38 ενεργές οινοποιητικές μονάδες, ενώ ο παραγόμενος οίνος, ανέρχεται και κατανέμεται – κατά μέσο όρο - ως εξής:

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 2: Α.Γ.Σ.ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ
•Ο Αγροτικός Γαλακτοκομικός Συνεταιρισμός Καλαβρύτων είναι η μετεξέλιξη της Ε.Α.Σ Καλαβρύτων.
•Η Ε.Α.Σ. Καλαβρύτων ιδρύθηκε το 1963 από τους κτηνοτρόφους της περιοχής της Επαρχίας Καλαβρύτων.
•Αρχικά δραστηριοποιήθηκε σε πιστωτικές και προμηθευτικές εργασίες για λογαριασμό των μελών της, τη διαχείριση επιδοτήσεων, τη λογιστική εξυπηρέτηση κλπ.
•Το 1972 αποφασίζεται η ίδρυση εργοστασίου επεξεργασίας γάλακτος για παραγωγή τυροκομικών προϊόντων μέσω της συγκέντρωσης και αξιοποίησης του γάλακτος της περιοχής σε συνεταιριστική βάση.
•Το εργοστάσιο εγκαταστάθηκε σε απόσταση δύο (2) χλμ. περίπου από την πόλη των Καλαβρύτων.
•Το 1974 το εργοστάσιο ξεκίνησε να λειτουργεί παράγοντας κυρίως την παραδοσιακή βαρελίσια φέτα, γνωστή ως «ΦΕΤΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ».
•Από το 1982 και μέχρι το 2007 η Ένωση αξιοποίησε της ένταξή της σε τέσσερα (4) αναπτυξιακά και επενδυτικά προγράμματα, καθώς και την συνεχή επανεπένδυση ίδιων διαθέσιμων κεφαλαίων, με σκοπό το συνεχή εκσυγχρονισμό του τυροκομείου της και τη δημιουργία σύγχρονων υποδομών λειτουργίας.
•Έτσι, το 1986 δημιούργησε μονάδα παραγωγής φυραμάτων στα Καλάβρυτα και το 2004 αντίστοιχη μονάδα στην Κλειτορία.
•Το 2003 κατασκεύασε και λειτούργησε αμέσως μετά μονάδα βιολογικού καθαρισμού για την επεξεργασία και τη διάθεση των υγρών της αποβλήτων.
•Το 2011 υποβλήθηκε νέο επενδυτικό πρόγραμμα, ύψους 3,7 εκ. ευρώ, στα πλαίσια του Μέτρου 123 Α του ΠΑΑ 2007-2013, για την ανάπτυξη της ζώνης γάλακτος της ευρύτερης περιοχής Καλαβρύτων και τονεκσυγχρονισμό του εργοστασίου παραγωγής τυροκομικών προϊόντων.
•Ο Α.Γ.Σ. Καλαβρύτων εφαρμόζει το σύστημα ελέγχου HACCP (ISO 22000) και είναι πιστοποιημένος για όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας σύμφωνα με το πρότυπο διασφάλισης ποιότητας ISO 9001/2000 και το σύστημα υγιεινής και ασφάλειας τροφίμων BRC 2002 standard.
Οι δραστηριότητες και τα προϊόντα του συνεταιρισμού συνοπτικά είναι:
•Συγκεντρώνει αιγοπρόβειο γάλα από τουλάχιστον 1.400 κτηνοτροφικές μονάδες.
•Το εργοστάσιο παραγωγής τυροκομικών προϊόντων βρίσκεται σε οικόπεδο έκτασης 16.042 m2 με κτίρια 3.940 m2.
•Διαθέτει ιδιόκτητες εγκαταστάσεις ψυκτικών θαλάμων και αποθήκευσης έτοιμων προϊόντων συνολικού εμβαδού 3.240 m2.
•Λειτουργεί σύγχρονο πλήρως εξοπλισμένο χημικό και μικροβιολογικό εργαστήριο για τον έλεγχο της πρώτης ύλης γάλακτος, των πρώτων υλών ζωοτροφών και έτοιμων προϊόντων.
•Διαθέτει επίσης μονάδα βιολογικού καθαρισμού, δύο (2) συγκροτήματα παραγωγής και αποθήκευσης ζωοτροφών, τέσσερα (4) υποκαταστήματα εμπορίας ζωοτροφών, λιπασμάτων και πολλαπλασιαστικού υλικού, κατάστημα πώλησης κτηνιατρικών και γεωργικών φαρμάκων, καθώς και κατάστημα λιανικής πώλησης τυροκομικών προϊόντων.
•Απασχολεί 20 μόνιμους εργαζόμενους (οι 11 εξ αυτών πανεπιστημιακής εκπαίδευσης) και 68 εποχικούς (6 εξ αυτών πανεπιστημιακής & τεχνολογικής εκπαίδευσης).
•Έχει κύκλο εργασιών που ξεπερνά – τα τελευταία χρόνια - τα 18 εκ. ευρώ ετησίως (το 2013 ξεπέρασε τα 20 εκ. ευρώ).
•Έχει κέρδη – προ φόρων – άνω του 1 εκ. ευρώ κάθε έτος.
•Ίδια κεφάλαια που προσεγγίζουν ήδη τα 10 εκ. ευρώ.
•Συνεργάζεται με άλλες συνεταιριστικές οργανώσεις για ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών.
•Έχει ισχυρή παρουσία στην κεντρική συνεταιριστική σκηνή με καίριες παρεμβάσεις.
•Ο συγκεκριμένος λοιπόν συνεταιρισμός απολαμβάνει επιχειρηματική υγεία, διασφαλίζοντας για τους κτηνοτρόφους ευοίωνες προοπτικές για το μέλλον, παρά τα τεράστια οικονομικά προβλήματα που ταλανίζουν την χώρα μας.

Τα γενικά στοιχεία για τον πρωτογενή τομέα στην Αχαΐα παρουσιάστηκαν από τον Σταύρο Βέρρα στην ημερίδα για την Αγροτική Ανάπτυξη που διοργάνωσε ο Δήμος Δυτικής Αχαΐας στο Δημαρχείο του Δήμου στις 23/06/2017.

Τρίτη 8 Αυγούστου 2017

Προσφυγιά και στρατοπέδευση Παλαιστινιακό, μια «ξεχασμένη» υπόθεση

Τάσος Γιακουμής
Ιατρός, επιμελητής Π.Ι. Σαγεΐκων


Αφορμή για το παρόν στάθηκε η ανακοίνωση του αριθμού των προσφύγων παγκόσμια, έτσι όπως ανακοινώθηκε εν όψει της παγκόσμιας ημέρας προσφύγων από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. 65,3 εκατομμύρια υπολογίζονται οι ανέστιοι παγκόσμια για το 2015.
1 στους 113 κατοίκους του πλανήτη μας έχει αιτηθεί άσυλο, είναι εσωτερικά εκτοπισμένος, είναι πρόσφυγας. Δύο εκατομμύρια έχουν υποβάλλει αιτήσεις ασύλου στις δυτικές χώρες και 100.000 ασυνόδευτα παιδιά βολοδέρνουν στους ευρωπαϊκούς προορισμούς.
Από τα 24 εκατομμύρια των Σύρων πολιτών, τα 12 βρίσκονται είτε σε εσωτερική μετακίνηση είτε σε προσφυγιά εκτός της Συρίας. Το κύμα φυγής συνεχίζεται από το Αφγανιστάν και από τις «άγνωστες» πολεμικές ζώνες του Πακιστάν, της Λιβύης, της Σομαλίας.
Η Ιορδανία, ο Λίβανος, η Τουρκία έχουν μετατραπεί σε απέραντα στρατόπεδα προσφύγων.

Και η Παλαιστίνη;

Σύμφωνα, λοιπόν, με πρόσφατα στοιχεία στη Γάζα στο 1,1 εκατομμύριο πληθυσμού έχουν προστεθεί 500.000 εκτοπισμένοι, καθιστώντας τη την πιο πυκνοκατοικημένη μεριά του κόσμου, με έκταση όσο η μισή... Αχαΐα και μάλιστα… περιφραγμένη. Στη Δυτική Όχθη, στα 2,3 εκατομμύρια έχουν έλθει άλλες 750.000 και στο κράτος του Ισραήλ το 1,3 εκατομμύριο των Παλαιστινίων πολιτών β' κατηγορίας συμπληρώνουν άλλοι 250.000 πρόσφυγες. Στο Λίβανο 400.000 και στη Συρία 1,5 εκ· 250.000 στη Σαουδική Αραβία και η μεγαλύτερη κοινότητα Παλαιστινίων της διασποράς βρίσκεται στη... Χιλή που αριθμεί 500.000 ψυχές. Στη Δυτική όχθη διαβιούν 500.000 Ισραηλινοί και στο κράτος τους άλλα 7 εκατομμύρια, πολλοί εξ αυτών προερχόμενοι από τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες.

Σύμφωνα, λοιπόν, με πρόσφατα στοιχεία στη Γάζα στο 1,1 εκατομμύριο πληθυσμού έχουν προστεθεί 500.000 εκτοπισμένοι, καθιστώντας τη την πιο πυκνοκατοικημένη μεριά του κόσμου, με έκταση όσο η μισή... Αχαΐα και μάλιστα… περιφραγμένη. Στη Δυτική Όχθη, στα 2,3 εκατομμύρια έχουν έλθει άλλες 750.000 και στο κράτος του Ισραήλ το 1,3 εκατομμύριο των Παλαιστινίων πολιτών β' κατηγορίας συμπληρώνουν άλλοι 250.000 πρόσφυγες. Στο Λίβανο 400.000 και στη Συρία 1,5 εκ· 250.000 στη Σαουδική Αραβία και η μεγαλύτερη κοινότητα Παλαιστινίων της διασποράς βρίσκεται στη... Χιλή που αριθμεί 500.000 ψυχές. Στη Δυτική όχθη διαβιούν 500.000 Ισραηλινοί και στο κράτος τους άλλα 7 εκατομμύρια, πολλοί εξ αυτών προερχόμενοι από τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες.

Στο χάρτη που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη της κυριαρχίας των παλαιστινιακών εδαφών από το 1948 που «στήθηκε» το κράτος του Ισραήλ (με κόκκινο η παλαιστινιακή κυριαρχία) ως σήμερα. Στις μικρές κουκίδες που «απλώνεται» η Παλαιστινιακή Αρχή, παρεμβάλλεται ένα τείχος διπλάσιο σε ύψος και πενταπλάσιο σε μήκος από αυτό του Βερολίνου και άπειρα check points που εμποδίζουν την ελεύθερη μετακίνηση των Παλαιστινίων στη χώρα τους.

Με λίγα λόγια, ο λαός της Παλαιστίνης βρίσκεται από το 1948 σε καθεστώς δίωξης, μόνιμης προσφυγιάς, εγκλεισμού και στρατοπέδευσης. Από τον πρώτο πόλεμο της Nakba (Έξοδος) του 1948, τον δεύτερο το 1956, τον πόλεμο των 6 ημερών το 1967 και τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ το 1973 μέχρι τη Σάμπρα και Σατίλα και τα υψώματα του Γκολάν το 1982 και τους βομβαρδισμούς της Γάζας αδιαλείπτως από το 2006 ως το 2014, μεσολαβώντας 2 ιντιφάντες (εξεγέρσεις του 1987 και 2000), οι Παλαιστίνιοι σφαγιάζονται αδιάλειπτα, εξωθούνται στη βία και τον εξευτελισμό.

Οι επιλογές των μεγάλων δυνάμεων (κύρια των Βρετανών) να δημιουργήσουν μεταπολεμικά το κράτος-χωροφύλακα του ιμπεριαλισμού, το Ισραήλ, κλέβοντας τα εδάφη και τους πόρους ύπαρξης, τη μνήμη ενός λαού που διαβιούσε σε αυτή τη γη από εκατοντάδες χρόνια, είχαν σαν στόχο τον απόλυτο έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών και δρόμων της Εγγύς Ανατολής.

Ιδίως από την εγκαθίδρυση της Νέας Τάξης που προέκυψε μετά από την κατάρρευση του σοσιαλιστικού μπλοκ το 1991, η παράδοση των ηγεσιών των Παλαιστινίων με την αποδοχή της συμφωνίας του Όσλο, το 1993, και τη δημιουργία της Παλαιστινιακής Αρχής, ενός μη-κράτους χωρισμένου σε δυο μέρη (Γάζα και Δυτική Όχθη), οδήγησαν και στην ψυχική διαίρεση αυτόν τον περήφανο λαό. Στη Γάζα η Χαμάς και στη Δυτική Όχθη η Φατάχ. Κι ανάμεσά τους το Ισραήλ να εποικίζει τα παλαιστινιακά εδάφη και να επεμβαίνει στους καταυλισμούς με έναν πανίσχυρο στρατό, χρηματοδοτημένο και εκπαιδευμένο από τις ΗΠΑ.

Παρά τους βομβαρδισμούς, παρά την κατοχή, την ανελευθερία και την ακραία φτώχεια, οι Παλαιστίνιοι υπερασπίζονται την πατρίδα τους. Παραμένουν, παλεύουν, προσδοκούν στις δυνάμεις τους μιας και οι «σύμμαχες» χώρες του αραβικού περίγυρου τους έχουν εγκαταλείψει τελειωτικά από τη δεκαετία του ’80. Οι γέροι που ονειρεύονται την επιστροφή τους στα ερειπωμένα χωριά που ισοπέδωσε ο ισραηλινός στρατός, οι γυναίκες της Γάζας που πασχίζουν να ζήσουν τα παιδιά τους, τα πιτσιρίκια που πετροβολούν -ως σύγχρονοι Δαυίδ- τα πανίσχυρα τανκς Μερκάβα, δείχνουν ένα λαό που δε θέλει να παραδοθεί, γιατί αν το κάνει ξέρει ότι θα πεθάνει...

Η φωτογραφία των Παλαιστινίων που παρακολουθούν άφοβα υπαίθριο σινεμά μέσα στα χαλάσματα κάπου στη Γάζα σε ένα διάλειμμα των ισραηλινών βομβαρδισμών το 2012, είναι ο οδηγός για να ξυπνήσει ξανά η Αλληλεγγύη για αυτό τον αδάμαστο λαό. Μια Αλληλεγγύη που θα καταγγέλλει την υποκρισία των μεγάλων ιμπεριαλιστικών χωρών και τις απαράδεκτες αναβαθμίσεις των σχέσεων με το σύγχρονο κράτος-απαρτχάιντ, το κράτος του σφαγέα Νετανιάχου από τη σημερινή ελληνική κυβέρνηση που πέταξε την παλαιστινιακή κουφίγια και φόρεσε το κιπά.

Πέμπτη 3 Αυγούστου 2017

Για την τέχνη της κεραμικής

Δώρα Μόρφη, Κεραμίστρια

Η κεραμική είναι η τέχνη κατασκευής κεραμικών και αποτελεί μία από τις αρχαιότερες τέχνες που έχουν καταγραφεί χαρακτηρίζοντας τον πολιτισμό της κάθε εποχής.
Ο πηλός είναι ένα απλό υλικό, άφθονο στη φύση, φθηνό και αρκετά εύκολο να βρεθεί. Προέρχεται από βράχους που μετακινήθηκαν από την αρχική τους θέση, λόγω γεωφυσικών αλλαγών. Ο υγρός πηλός διαμορφώνεται και μπορεί να πάρει την επιθυμητή μορφή από τα ανθρώπινα  χέρια. Στη συνέχεια στεγνώνει, ώστε να γίνει στερεός και ακολουθεί η διακόσμηση, το υάλωμα και τέλος το ψήσιμο σε ειδικό καμίνι με τη δημιουργία πολύ υψηλών θερμοκρασιών.  Ως πηλός μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα είδος χώματος (άργιλος) ή ακόμα και μείγμα από διάφορους αργίλους, ανάλογα με το είδος των αγγείων που πρόκειται να κατασκευαστούν.
Αγγεία ψημένα σε καμίνι-χαρτί

Αγγεία από πηλό κατασκευάζονταν στην Παλαιολιθική εποχή και χρησίμευαν ως οικιακά σκεύη με χαρακτηριστικά αυτά του σπηλαίου της Θεόπετρας στη Θεσσαλία. Αλλά και στο Νεολιθικό οικισμό Σέσκλο της Θεσσαλίας, βρίσκουμε κουτάλες, πιάτα, δοχεία για τρόφιμα, κύπελλα, σουρωτήρια ακόμα και πήλινα ειδώλια με γυναικεία μορφή, διακοσμημένα με χαράγματα και στιλβωμένα.
Την Εποχή του Χαλκού, 3200-1100 π.Χ., αναπτύχθηκαν τρεις σπουδαίοι πολιτισμοί, ο Κυκλαδικός, ο Μινωικός  και ο Μυκηναϊκός, που συναντάμε μεγάλη ποικιλία  πήλινων αγγείων. Άλλα χρησίμευαν για τις καθημερινές τους ανάγκες, άλλα για την τέλεση λατρευτικών καθηκόντων, άλλα για σημαντικές στιγμές του βίου τους. Η διακόσμηση διαφέρει από εποχή σε εποχή με κοινό στοιχείο την έμπνευση του καλλιτέχνη από τη φύση (διακόσμηση με φυτικά μοτίβα) και την καθημερινή ζωή των ανθρώπων (αρματοδρομίες, πολεμικές συγκρούσεις). Η βαφή ήταν κάτι που, επίσης, αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της κεραμικής κάθε εποχής. Άλλοτε η βαφή είναι θαμπή ή στιλπνή και άλλοτε μελανή ή ερυθρή.  

Στην αρχαία περίοδο η εφεύρεση του τροχού επέτρεψε την τελειοποίηση των κεραμικών. Η διακόσμηση γινόταν πλέον με γραμμές, κύκλους με διαβήτη, μαιάνδρους και τρίγωνα. Είναι η εποχή που βρίσκουμε πάνω σε αγγεία επιγραφές κτητορικές ή αναθηματικές, υπογραφές καλλιτεχνών, ύμνους στην ομορφιά νέων γυναικών ή αγοριών, κατάρες ή βρισιές και αλφαβητάρια.
Η αξία των κεραμικών κάθε περιόδου είναι πολύ σημαντική. Από τα κεραμικά αντλούμε πληροφορίες για την καθημερινή ζωή, τη θρησκεία, τον αθλητισμό, την κοινωνία ακόμα και για τις πολιτικές ή τις κοινωνικές καταστάσεις της εποχής.

Στο Βυζάντιο εμφανίστηκε η συνήθεια  των κεραμέων να περνούν τα κεραμικά, ενώ ήταν στεγνά, με ένα επίχρισμα γνωστό ως μπαντανά, ώστε να κλείνουν οι πόροι του πηλού ή να διορθώνονται οι μικροατέλειες. Ακολουθεί η εγχάραξη των σχεδίων  χρωματίζοντάς τα με οξείδια μετάλλων χαλκού ή σιδήρου και μετά γινόταν το πρώτο ψήσιμο. Έπειτα γινόταν το δεύτερο ψήσιμο με το υάλωμα είτε για να στεγανοποιηθεί είτε για αισθητικούς λόγους (δίπυρα).

Το 19ο αιώνα μετά από την εκσκαφή του χώματος με την «σκαλίδα», ακολουθούσε το σπάσιμο του ξερού πηλού στο αλώνι με τη βοήθεια των ζώων και ύστερα το τρίψιμο των μικρότερων κομματιών με τον «κόπανο». Μετά από το κοπάνισμα, σειρά είχε το κοσκίνισμα με την «κοσκίνα» ή «κοσκινίδα», ένα μεγάλο παραλληλόγραμμο τελάρο με συρμάτινο πλέγμα για να μην υπάρχουν ξένα σώματα, όπως πέτρες ή ξύλα. Ακολουθούσε το ανακάτεμα του χώματος με το νερό. Το «μάλαμα», το ζύμωμα δηλαδή, γινόταν με τα πόδια σε ειδικό χώρο που ονομάζεται «λασπουτζίδικο». Ο πηλός τυλιγόταν σε βρεγμένα τσουβάλια και φυλασσόταν, έως ότου χρησιμοποιηθεί, σε σκιερό μέρος των εργαστηρίων.

Οι τεχνίτες που ασκούσαν την κεραμική τέχνη τους καλοκαιρινούς μήνες, το χειμώνα απασχολούνταν ως αγρότες. Η μετακίνηση των τεχνιτών προϋπέθετε εύρεση καλής ποιότητας χώματος, πλούσιο σε άργιλο, νερό και καύσιμη ύλη για το καμίνιασμα. Το εργαστήριο γινόταν σε νοικιασμένο χωράφι, ελεύθερο ή κοινοτικό με σκοπό να προμηθεύουν την παραγωγή τους σε κοντινές περιοχές.
Αγγείο κατασκευασμένο με τη μέθοδο Raku (Naked Raku).


Με τις μετακινήσεις γινόταν εύκολα η διάδοση και η εκμάθηση της κεραμικής. Τα υπάρχοντά τους ήταν ελάχιστα. Μερικές αλλαξιές ρούχα, ελάχιστα τρόφιμα, κυρίως παξιμάδια, κουκιά, ρακή ή κρασί, πίνοντας όλοι από το ίδιο κύπελλο. Κουβαλούσαν τα τροχιά και τις πλάκες που χρησιμοποιούσε ο μάστορας, ένα φτυάρι για την εξόρυξη του χώματος, τον κόπανο, την κοσκίνα, το σκαπέτι ή σκάλεθρο για την αφαίρεση της στάχτης από το καμίνι, το τσατάλι ή τέμουλα για το σπρώξιμο των κλαδιών στο καμίνι. Επίσης, έπαιρναν μαζί τους γλυφίδες, σφουγγάρι και σφραγίδες για το τύπωμα επαναλαμβανόμενων θεμάτων επάνω στη νωπή επιφάνεια.

Ο χώρος εργασίας περιελάμβανε την «απλωτέρα» το καλύβι που γινόταν το ζύμωμα του πηλού. Το κυλινδρικό καμίνι χτιζόταν από τους ίδιους. Αποτελείτο από το «βοθρί», το υπόγειο όπου τοποθετούνταν τα ξερά κλαδιά, που αποτελούσαν την καύσιμη ύλη. Στο ισόγειο με το διάτρητο πάτωμα «τηγάνι» ή «μπάτο», έτσι ώστε να περνάει ο ζεστός αέρας, τοποθετούνταν ανάποδα τα αγγεία με το άνοιγμα στο «μπάτο» του καμινιού. Στο πάνω μέρος του ισογείου υπήρχε ο θόλος, όπου ένα άνοιγμα ρύθμιζε την παροχή αέρα.

Η ομάδα των τεχνιτών αποτελείτο συνήθως από έξι άτομα. τον «Μάστορα», τον αρχηγό της ομάδας και αυτόν που διαμορφώνει το αγγείο, τον «Σοτομάστορα», τον βοηθό του μάστορα, τον «Τροχάρη», τον γυριστή του χειροκίνητου τροχού και υπεύθυνο για τη λειτουργία του καμινιού, τον «Χωματά», αυτόν που κοπανάει και κοσκινίζει το χώμα για την παραγωγή πηλού, τον «Ξυλά», υπεύθυνο για την καύσιμη ύλη του καμινιού, τον «Κουβαλητή», υπεύθυνο για το κουβάλημα του πυθαροχώματος και για την παράδοση των πιθαριών στους αγοραστές με τη βοήθεια ζώων.
Ο τροχός εμφανίστηκε την 4η χιλιετία π.Χ. στην Ανατολή, ενώ ο ποδοκίνητος τον 16ο αι. Στην Ευρώπη το 19ο αι. τοποθετήθηκε πεντά και στα τέλη του 20ου αι. ο ποδοκίνητος εξελίσσεται σε ηλεκτρικό τροχό δίνοντας τη δυνατότητα στους νεότερους αγγειοπλάστες να κατασκευάζουν αγγεία με μεγάλη ευκολία και ταχύτητα.

Στη σύγχρονη κεραμική ο πηλός είναι έτοιμος προς χρήση. Υπάρχουν αρκετά είδη πηλών που ψήνονται μέχρι και τους 1300° C. Για να κατασκευαστεί ένα κεραμικό υπάρχουν διάφοροι τρόποι, όπως με μακαρόνι, με φύλλο, στον τροχό και με καλούπι. Το ψήσιμο των κεραμικών γίνεται σε ηλεκτρικά καμίνια ή καμίνια γκαζιού, όπου η θερμοκρασία ελέγχεται με ακρίβεια. Να τονιστεί πως σε ιδιαίτερες περιπτώσεις γίνεται ακόμη χρήση πρωτόγονων καμινιών με σύγχρονες μεθόδους όπως με τη μέθοδο «Racu», «Buccerro» και τη μέθοδο ανοιχτής φωτιάς.

Στην περιοχή μας είναι γνωστό ότι στο Δασύλλιο (Εσχατοβούνιο) υπήρχε αρκετός άργιλος με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν στην περιοχή εργαστήρια κεραμικής. Επίσης, πολλά καμίνια υπήρχανν στην ευρύτερη περιοχή του Σκάγια, όπως μαρτυρά και το όνομα του χωριού των Καμινίων.
Η Κεραμική αποτέλεσε και αποτελεί μία πολύ σημαντική μορφή τέχνης. Πολύ σωστά ο Όμηρος τον 8ο αι. παρομοίασε τα χέρια του κεραμέα πάνω στον τροχό με το ρυθμό και τη χάρη ενός γυναικείου κυκλικού χορού (Ηλιάδα, Σ´ 590-601). Με την ίδια χάρη και την ίδια μαεστρία ο κεραμέας πλάθει τα αγγεία του για να πάρουν ζωή μέσα από τη ζωή των ανθρώπων που θα τα χρησιμοποιήσουν.